Việt Nam mở đường cho công ty tỷ phú Elon Musk: Xoa dịu Mỹ?

Quốc hội Việt Nam hôm 19/2 dự kiến thông qua các quy định mà có thể giúp công ty Starlink của tỷ phú giàu nhất thế giới Elon Musk cung cấp dịch vụ internet vệ tinh tại Việt Nam, Reuters đưa tin.

Các quy định cũng đảm bảo công ty mẹ của Starlink, SpaceX, vẫn giữ toàn quyền sở hữu đối với bất kỳ công ty con nào được thành lập tại Việt Nam.

Sự thay đổi này mở đường cho Starlink ra mắt tại Việt Nam và diễn ra sau các cuộc đàm phán kéo dài với SpaceX.

Theo nguồn tin của Reuters, động thái này thể hiện sự thay đổi đột ngột về lập trường và có thể được xem như việc tặng SpaceX "một nhành ô liu" (động thái mong muốn hòa bình) trong bối cảnh Việt Nam lo ngại về mối đe dọa áp thuế từ Tổng thống Mỹ Donald Trump.

"Động thái này của Việt Nam cho thấy họ sẵn sàng sử dụng ngoại giao để mặc cả với Mỹ, nhất là khi chính quyền của ông Trump có xu hướng này," một nguồn tin nói với Reuters.

Vì muốn được tự do chia sẻ thông tin, tất cả các nguồn tin đều yêu cầu được giữ kín danh tính.

Trước đó, vào cuối năm 2023, công ty SpaceX của ông Elon Musk đã phải tạm dừng kế hoạch cung cấp dịch vụ internet vệ tinh Starlink tại Việt Nam - một thị trường tiềm năng với gần 100 triệu dân.

Vào thời điểm đó, Việt Nam vẫn giữ lệnh cấm các công ty nước ngoài nắm quyền kiểm soát các nhà cung cấp internet vệ tinh.

Việc SpaceX vẫn toàn quyền sở hữu công ty con là điều kiện mà ông Musk - hiện là một cố vấn quan trọng của chính quyền Tổng thống Trump - yêu cầu để Starlink có thể hoạt động tại Việt Nam.

Dự thảo dự kiến được Quốc hội thông qua vào thứ Tư (19/2), cho phép công ty nước ngoài hoàn toàn kiểm soát hoạt động của các nhà cung cấp internet có mạng lưới vệ tinh quỹ đạo thấp, theo một chương trình thí điểm sẽ kéo dài đến cuối năm 2030.

Điều khoản này được bao gồm trong một nghị quyết của Quốc hội nhằm xóa bỏ những rào cản trong các hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới. Các dự án được đệ trình theo chương trình thí điểm sẽ phải được thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

SpaceX và Bộ Thông tin & Truyền thông Việt Nam không trả lời các yêu cầu bình luận từ Reuters.

SpaceX đã và đang mở rộng mạng lưới nhà cung cấp của mình tại Việt Nam. Chính phủ Việt Nam cho biết công ty muốn đầu tư 1,5 tỷ đô la vào nước này.

Nếu nhiều công ty và cá nhân Việt Nam đăng ký sử dụng Starlink, điều này có thể giúp giảm bớt thặng dư lớn trong thương mại hàng hóa và dịch vụ mà Việt Nam có với Mỹ, một nguồn tin nhận định với Reuters.

Năm 2024, thặng dư thương mại Việt Nam-Mỹ đạt mức cao kỷ lục 123,5 tỷ đô la, đứng thứ tư trong số các đối tác thương mại của Mỹ.

Hôm 13/2, ông Trump đã chỉ đạo nhóm của mình soạn thảo các biện pháp thuế quan đáp trả đối với tất cả các quốc gia đánh thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Mỹ trước ngày 1/4, và các trợ lý của ông cho biết các quốc gia có sự mất cân bằng thương mại lớn sẽ bị giám sát chặt chẽ.

Thuế quan của Mỹ có khả năng gây gián đoạn nghiêm trọng cho nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Việt Nam, trong đó Mỹ là thị trường chính.

Việt Nam là nơi có nhiều nhà sản xuất có trụ sở tại Trung Quốc đã đầu tư mạnh sau khi chính quyền Trump áp thuế quan đối với Trung Quốc vào năm 2018.

Để thu hẹp thặng dư với Mỹ, Việt Nam cũng đã đề nghị nhập khẩu nhiều hơn nông sản Mỹ, đồng thời tiến hành thảo luận về các mặt hàng nhập khẩu tiềm năng khác.

Những nỗ lực của SpaceX

Trước đó, trong khuôn khổ chuyến đi Mỹ, Tổng Bí thư Tô Lâm đã gặp mặt ông Tim Hughes, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách về quan hệ với chính phủ và kinh doanh toàn cầu của SpaceX, vào ngày 25/9 tại thành phố New York. Tại thời điểm đó, ông Tô Lâm cũng đảm nhiệm vai trò chủ tịch nước.

Truyền thông trong nước đưa tin rằng ông Hughes đánh giá Việt Nam là thị trường có tiềm năng rất lớn đối với kế hoạch phát triển internet vệ tinh của SpaceX và công ty muốn đầu tư 1,5 tỷ USD vào Việt Nam.

Công ty này cũng mong có được sự hỗ trợ từ phía chính quyền Việt Nam liên quan tới dự án đầu tư này.

SpaceX từng đàm phán với Việt Nam về khả năng đầu tư dịch vụ internet vệ tinh Starlink. Thậm chí, Cảnh sát biển Việt Nam từng dùng thử dịch vụ Starlink để điều khiển thiết bị bay không người lái.

Tuy nhiên, vào đầu tháng 4/2024, hãng tin Reuters dẫn các nguồn tin của người trong cuộc cho biết SpaceX đã quyết định dừng đàm phán với Việt Nam do vướng quy định về tỷ lệ sở hữu của nước ngoài trong các doanh nghiệp công nghệ.

Theo nguồn tin trong ngành, SpaceX trước đó đã tìm cách xin ngoại lệ đối với quy định sở hữu nước ngoài của Việt Nam.

Giới hạn sở hữu tối đa hiện là 50% cổ phần trong những công ty viễn thông có hạ tầng kỹ thuật mạng. Bản sửa đổi luật về viễn thông (Luật Viễn thông 2023) của Việt Nam do Quốc hội phê duyệt vào tháng 11/2023 không nới rộng giới hạn nói trên. Do đó, SpaceX lúc bấy giờ đã ngừng đàm phán.

Tuy nhiên, công ty này đã không chùn bước. Trước cuộc gặp với ông Tô Lâm, ông Tim Hughes đã khẳng định với Thủ tướng Phạm Minh Chính rằng tập đoàn này đã sẵn sàng đưa Starlink đến Việt Nam trong cuộc gặp vào chiều 6/9 tại Hà Nội.