Đâu là địa điểm khả thi tổ chức thượng đỉnh Putin-Zelensky?

Kế hoạch đầy tham vọng về một hội nghị thượng đỉnh song phương giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin dường như đang bị đình trệ, chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bày tỏ sự tin tưởng rằng một cuộc gặp này có thể diễn ra trong vòng vài tuần.

Các địa điểm từ Geneva và Vienna đến Budapest hoặc Istanbul đều đã được cân nhắc như những lựa chọn tiềm năng.

Ông Putin và ông Zelensky chưa từng ngồi chung một phòng lần nào kể từ năm 2019, ba năm trước khi Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện với Ukraine.

Tổng thống Mỹ cho biết ông đã "bắt đầu thu xếp" cho hội nghị thượng đỉnh, ám chỉ rằng ông tin Putin đã đồng ý tham dự sau cuộc điện đàm hôm 18/8.

Đây có thể là một cách hiểu lạc quan về cuộc trao đổi đó.

Gần như ngay lập tức, Điện Kremlin cũng đưa ra phiên bản riêng, mơ hồ hơn về cuộc trao đổi.

Ông Trump và ông Putin đã thảo luận về "khả năng tăng cấp độ đại diện" - trợ lý tổng thống Nga Yuri Ushakov cho biết - và điều đó có thể chỉ đơn giản có nghĩa là các bộ trưởng, thay vì các đặc phái viên, có thể tham gia vào các cuộc đàm phán.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết một cuộc gặp có thể diễn ra "trong vòng hai tuần tới". Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng"chúng ta không biết liệu Tổng thống Nga có đủ can đảm để tham dự một hội nghị thượng đỉnh như vậy hay không" và kêu gọi phải "thuyết phục" Putin.

Ông Trump đề cập đến một tình thế "khó khăn" đối với Nga nếu ông Putin không hợp tác trong tiến trình hòa bình, nhưng từ chối nói cụ thể hơn.

Giờ đây, khi làn sóng ngoại giao lắng xuống, khả năng diễn ra một cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky dường như ngày càng xa vời.

Bề ngoài, Moscow có vẻ sẵn sàng tham gia các cuộc đàm phán song phương giữa hai vị tổng thống. Tuy nhiên, trên thực tế, những điều kiện tiên quyết mà họ đặt ra cho một cuộc gặp mặt gần như chắc chắn sẽ không được phía Ukraine chấp nhận.

Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov tuần này cho biết ông Putin sẵn sàng gặp ông Zelensky với điều kiện tất cả "vấn đề" cần được xem xét "ở cấp cao nhất" phải được thống nhất trước. Ngôn ngữ mơ hồ nhưng không khoan nhượng này đã từng được Điện Kremlin sử dụng để phản đối các đề xuất của Ukraine về một cuộc gặp song phương.

Tuần trước, đặc phái viên của ông Trump, Steve Witkoff, cho biết Nga đã chấp nhận các bảo đảm an ninh cho Ukraine, gọi đây là "một bước tiến rất quan trọng".

Nhưng giờ đây, dường như các bảo đảm này sẽ được xây dựng dựa trên mô hình đầu tiên do Moscow đưa ra và bị Kyiv bác bỏ vào năm 2022, theo đó Nga sẽ là một trong các quốc gia có quyền phủ quyết về bất kỳ hành động can thiệp quân sự nào để bảo vệ Ukraine.

Đề xuất này cũng bao gồm lệnh cấm quân đội phương Tây đồn trú tại Ukraine, khiến nước này không có khả năng phòng vệ nếu xảy ra một cuộc xâm lược mới từ Nga. Ngoại trưởng Lavrov hôm 21/8 cho biết bất kỳ khung đảm bảo an ninh nào khác sẽ là "một nỗ lực hoàn toàn vô ích".

Trong khi đó, Tổng thống Zelensky cho biết bất kỳ cuộc gặp nào với ông Putin cũng cần phải diễn ra sau khi các đồng minh của Kyiv đã nhất trí về các bảo đảm an ninh - điều chắc chắn sẽ bao gồm cả sự hỗ trợ của các lực lượng phương Tây và loại trừ Nga, là điều mà Moscow sẽ không bao giờ chấp nhận.

Hiện tại, cả Nga và Ukraine dường như đều không sẵn sàng thay đổi lập trường lâu nay của mình - và bên này cáo buộc bên kia phá hoại nỗ lực đạt được một thỏa thuận hòa bình.

Khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh Putin-Zelensky có vẻ xa vời vào thời điểm này, nhưng điều đó không ngăn cản những đồn đoán về địa điểm có thể tổ chức cuộc gặp.

Sau làn sóng ngoại giao dồn dập từ cuộc gặp ở nhà Trắng giữa ông Trump và ông Zelensky, thủ đô Budapest của Hungary đã được nhắc đến như một địa điểm tiềm năng cho hội nghị giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Ukraine, và phía Mỹ được cho là ủng hộ lựa chọn này.

"Họ có thể đến Hungary bất cứ lúc nào", Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Peter Sizjjarto phát biểu. "Chỉ cần báo trước cho chúng tôi một giờ, và chúng tôi sẵn sàng đảm bảo các điều kiện công bằng, đàng hoàng, an toàn và bình đẳng cho tất cả mọi người ở Hungary."

Nhưng không phải ai cũng coi thủ đô Hungary là một nơi đủ trung lập. Thủ tướng Hungary Viktor Orban là một trong số ít các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn duy trì quan hệ với Tổng thống Putin. Ông Orban cũng đã chặn gói hỗ trợ cho Ukraine và cam kết phủ quyết việc Kyiv gia nhập EU.

"Thành thật mà nói, Budapest không ủng hộ chúng tôi", Tổng thống Zelensky nói 21/8. "Tôi không nói rằng chính sách của Orban là chống lại Ukraine, nhưng nó chống lại việc ủng hộ Ukraine", nhà lãnh đạo Ukraine nói với các phóng viên, đồng thời cho biết thêm rằng việc tổ chức các cuộc đàm phán tại Budapest sẽ là "một thách thức".

Hôm 20/8, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đã đăng trên mạng xã hội X rằng ông phản đối việc tổ chức các cuộc đàm phán tại Budapest. Thành phố này là nơi diễn ra hội nghị thượng đỉnh năm 1994, dẫn đến việc Kyiv từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của Liên Xô để đổi lấy sự đảm bảo an ninh của Nga. Những đảm bảo này sau đó đã trở nên vô nghĩa khi Moscow sáp nhập Crimea bất hợp pháp vào năm 2014 và mở cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022.

"Có thể tôi hơi mê tín, nhưng lần này tôi sẽ cố tìm một nơi khác", ông Tusk nói đùa.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đề xuất khả năng hội nghị thượng đỉnh sẽ được tổ chức tại Thụy Sĩ - một quốc gia châu Âu trung lập về quân sự và có một lịch sử lâu dài tổ chức các cuộc đàm phán quan trọng. Trong khi đó ông Zelensky cũng đề cập đến Vienna, nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức quốc tế.

Năm 2023, Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Putin với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở Ukraine, nhưng Thụy Sĩ và Áo - cả hai nước đều là thành viên ICC - đã tuyên bố sẽ miễn trừ cho nhà lãnh đạo Nga nếu ông đến đàm phán hòa bình.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng được nhắc đến như một phương án khả thi.

Điều này có cơ sở, vì Istanbul đã tổ chức ba vòng đàm phán trực tiếp cấp phái đoàn giữa Ukraine và Nga kể từ tháng 4, mặc dù chúng không mang lại bất kỳ tiến triển rõ rệt nào hướng tới lệnh ngừng bắn ngoài thỏa thuận trao đổi tù binh.

Vatican và Ả Rập Xê Út cũng được Ukraine đề cập là những địa điểm khả thi. Vatican từ lâu đã thể hiện mong muốn là nơi trung gian cho hòa bình, trong khi Ả Rập Xê Út trước đây từng đóng vai trò trung gian trong các vụ trao đổi tù binh giữa Kyiv và Moscow.

Nhưng ngoài các hoạt động ngoại giao cấp cao, chiến sự trên thực địa vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Hôm 21/8, Ukraine cho biết lực lượng vũ trang của họ đã tấn công một nhà máy lọc dầu ở vùng Rostov của Nga, giáp ranh với các khu vực Donbass phía đông Ukraine.

Trong khi đó, Nga đã phát động đợt không kích lớn nhất vào Ukraine trong nhiều tuần qua, khiến một người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.

"Vẫn chưa có tín hiệu nào từ Moscow cho thấy họ thực sự sẽ tham gia vào các cuộc đàm phán có ý nghĩa và chấm dứt cuộc chiến này", ông Zelensky nói trên mạng xã hội. "Cần phải gây áp lực."