Những người phụ nữ giúp phế truất tổng thống Hàn Quốc nhưng rồi bị lãng quên

Vào đêm ngày 3/12, An Byung-hui đang chơi game thì cô biết tin tổng thống Hàn Quốc đã ban bố thiết quân luật.

Cô không thể tin được điều đó – cho đến khi internet bùng nổ với nội dung minh chứng.

Đó là thông báo gây sốc từ Tổng thống Yoon Suk Yeol lúc bấy giờ, những thước phim cho thấy binh lính phá vỡ cửa sổ của tòa nhà Quốc hội và các nghị sĩ trèo tường để vào tòa nhà nhằm bỏ phiếu bác bỏ kiến nghị giờ đã trở nên nổi tiếng.

Trong vòng vài giờ, hàng ngàn người đã bắt đầu biểu tình, đặc biệt là những phụ nữ trẻ.

An Byung-hui đã tham gia cùng họ, đi hàng trăm cây số từ thành phố Daegu ở phía đông nam đến thủ đô Seoul.

Họ xuất hiện không chỉ vì quyết định của ông Yoon đã khiến họ lo lắng và tức giận, mà còn để phản đối một tổng thống luôn khẳng định Hàn Quốc không có chuyện phân biệt giới tính – mặc dù có sự phân biệt đối xử sâu sắc và những vụ bạo lực cho thấy điều ngược lại.

Họ quay lại biểu tình tuần này qua tuần khác khi cuộc điều tra về việc ông Yoon lạm dụng quyền lực tiếp diễn – và họ rất vui mừng khi ông bị luận tội sau bốn tháng đầy kịch tính.

Thế nhưng, khi đất nước chuẩn bị bầu tổng thống mới vào ngày 3/6, chính những người phụ nữ đó lại nói rằng họ cảm thấy mình bị vô hình trở lại.

Hai ứng cử viên chính gần như im lặng về vấn đề bình đẳng cho phụ nữ. Đây là một chủ đề gây chia rẽ, từng giúp ông Yoon lên nắm quyền vào năm 2022 khi ông cam kết bảo vệ những người đàn ông cảm thấy bị gạt ra rìa trong một thế giới mà họ cho là quá nữ quyền.

Và một ứng cử viên thứ ba, người được giới trẻ yêu thích vì lập trường chống nữ quyền, đã và đang gây xôn xao dư luận.

Đối với nhiều phụ nữ trẻ Hàn Quốc, cái tên mới này trên lá phiếu tượng trưng cho một cuộc chiến mới.

"Rất nhiều người trong chúng tôi cảm thấy như mình đang cố gắng biến thế giới thành một nơi tốt đẹp hơn bằng cách tham gia các cuộc mít tinh [chống Yoon]", nữ sinh viên 24 tuổi nói.

"Nhưng bây giờ, tôi tự hỏi liệu có điều gì thực sự đã cải thiện không… Tôi không thể bỏ qua cảm giác rằng họ đang cố gắng xóa bỏ tiếng nói của phụ nữ."

Những người phụ nữ chống lại ông Yoon

Khi Byung-hui đến các cuộc biểu tình, cô đã bị ấn tượng bởi bầu không khí ở đó.

Cái lạnh cắt da của tháng 12 không ngăn được hàng chục ngàn phụ nữ tụ tập. Họ co ro trong những chiếc áo khoác có mũ hoặc dưới những chiếc ô, vẫy gậy phát sáng và biểu ngữ, hát những bài K-pop đầy hy vọng và yêu cầu lật đổ ông Yoon.

Byung-hui kể: "Hầu hết những người xung quanh tôi là phụ nữ trẻ, chúng tôi đã hát bài 'Into the World' của Girls' Generation."

"Into the World", một bản hit từ năm 2007 của một trong những nhóm nhạc K-pop lớn nhất, đã trở thành một dạng ca khúc chủ đề trong các cuộc biểu tình chống Yoon.

Phụ nữ Hàn đã tuần hành với cùng bài hát này gần một thập kỷ trước trong các cuộc biểu tình chống tham nhũng, kết thúc sự nghiệp của một tổng thống khác.

"Lời bài hát - về việc không từ bỏ thế giới này và mơ về một thế giới mới," Byung-hui nói, "chỉ làm tôi choáng ngợp. Tôi cảm thấy rất gần gũi với mọi người."

Không có ước tính chính thức về số lượng phụ nữ trẻ tham gia các cuộc biểu tình. Khoảng một phần ba trong số họ ở độ tuổi 20 hoặc 30, theo nghiên cứu của hãng tin địa phương Chosun Daily.

Một phân tích của BBC Tiếng Hàn cho thấy phụ nữ ở độ tuổi 20 là nhóm nhân khẩu học lớn nhất tại một cuộc mít tinh vào tháng 12, với con số 200.000 người - gần 18% số người tham dự.

So với đó, chỉ có hơn 3% nam giới ở độ tuổi 20 tại cuộc mít tinh đó.

Các cuộc biểu tình đã thúc đẩy phụ nữ ở một quốc gia nơi sự phân biệt đối xử, quấy rối tình dục và thậm chí bạo lực đối với họ đã lan rộng từ lâu, và khoảng cách tiền lương theo giới tính - ở mức 31% - là rộng nhất trong số các quốc gia giàu có.

Giống như ở nhiều nơi khác, tỷ lệ sinh giảm mạnh ở Hàn Quốc cũng đã làm tăng áp lực buộc phụ nữ trẻ phải kết hôn và sinh con, với các chính trị gia thường khuyến khích họ đóng vai trò của mình trong một xã hội gia trưởng.

"Tôi cảm thấy như tất cả sự thất vọng đã tích tụ trong tôi bỗng bùng phát," Kim Sae-yeon, 23 tuổi, nói. "Tôi tin rằng đó là lý do tại sao rất nhiều phụ nữ trẻ đã xuất hiện. Họ muốn thể hiện tất cả sự bất mãn đó."

Đối với Lee Jin-ha, 26 tuổi, đó là mong muốn thấy ông Yoon ra đi: "Tôi đã cố gắng đi [biểu tình] mỗi tuần. Việc đó không dễ dàng. Trời lạnh kinh khủng, rất đông, chân tôi đau và tôi có rất nhiều việc phải làm… nhưng đó thực sự là do ý thức trách nhiệm."

Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên, theo Go Min-hee, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Nữ sinh Ewha, người nói rằng ông Yoon có tiếng là "chống nữ quyền" và "đã nói rõ rằng ông sẽ không ủng hộ các chính sách cho phụ nữ trẻ".

Cũng có các cuộc biểu tình ở phía đối lập, ủng hộ ông Yoon và lệnh thiết quân luật của ông. Xuyên suốt thời gian đó, nhiều thanh niên Hàn Quốc đã ủng hộ ông Yoon, người tự định vị mình là người bảo vệ họ, phản ánh những bất bình của họ trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2022.

Những người đàn ông này tự coi mình là nạn nhân của "phân biệt đối xử ngược", nói rằng họ cảm thấy bị gạt ra ngoài lề bởi các chính sách ưu ái phụ nữ trẻ.

Một điều thường được viện dẫn là họ phải bắt buộc phục vụ trong quân đội 18 tháng, mà họ tin rằng điều đó khiến họ gặp bất lợi nghiêm trọng so với phụ nữ.

Họ dán nhãn "kẻ ghét đàn ông" cho những phụ nữ tự gọi mình là nữ quyền. Và họ đã là trung tâm của một làn sóng phản đối dữ dội trên mạng chống lại những lời kêu gọi có thêm bình đẳng giới.

Những nhóm này đã tồn tại từ lâu, chủ yếu không được công chúng biết đến. Nhưng qua nhiều năm, họ đã tiến gần hơn đến công chúng khi sức hút trực tuyến của họ tăng lên, đặc biệt dưới thời ông Yoon.

Chính những người này mà ông Yoon đã kêu gọi trong các cam kết tranh cử của mình, thề sẽ bãi bỏ Bộ Bình đẳng giới và Gia đình, nói rằng nó quá tập trung vào quyền phụ nữ.

Và ông liên tục phủ nhận sự tồn tại của bất bình đẳng giới có hệ thống ở Hàn Quốc, quốc gia này xếp gần cuối về vấn đề này trong số các nước phát triển.

Nhưng thông điệp của ông đã có tác dụng. Một cuộc khảo sát của một tờ báo địa phương một năm trước khi ông được bầu đã phát hiện ra rằng 79% thanh niên ở độ tuổi 20 cảm thấy "bị phân biệt đối xử nghiêm trọng" vì giới tính của họ.

"Trong cuộc bầu cử tổng thống vừa qua, xung đột giới tính đã được đảng của ông Yoon huy động", bà Kim Eun-ju, Giám đốc Trung tâm Phụ nữ và Chính trị Hàn Quốc cho biết.

"Họ đã tích cực củng cố xu hướng chống nữ quyền của một số thanh niên ở độ tuổi 20."

Trong nhiệm kỳ của ông Yoon, bà cho biết, các cơ quan chính phủ hoặc tổ chức do nhà nước tài trợ có từ "phụ nữ" trong tên của họ phần lớn đã biến mất hoặc bỏ hẳn từ đó.

Tác động này đã gây ra sự phân cực. Hành động này cô lập những phụ nữ trẻ, những người coi đây là việc đi ngược lại với các quyền của phụ nữ phải khó khăn mới giành được, ngay cả khi nó thúc đẩy làn sóng phản đối nữ quyền.

Byung-hui đã chứng kiến tận mắt điều này tại quê nhà Daegu. Cô cho biết các cuộc biểu tình chống Yoon phần lớn là phụ nữ. Rất ít nam giới tham gia và họ thường là những người đàn ông lớn tuổi hơn.

Cô nói thêm, những thanh niên, thậm chí cả học sinh trung học, thường lái xe ngang qua các cuộc biểu tình mà cô tham gia, chửi rủa và nguyền rủa họ.

Cô nói một số người đàn ông thậm chí còn đe dọa lái xe vào đám đông.

"Tôi tự hỏi liệu họ có hành động như vậy nếu cuộc biểu tình do những thanh niên dẫn đầu không?"

Cuộc chiến không thể bỏ qua

Khi ông Yoon đã bị phế truất, Đảng Sức mạnh Quốc dân (PPP) của ông đang trong tình trạng hỗn loạn và vẫn còn choáng váng sau sự sụp đổ của ông.

Đây là lần đầu tiên sau 18 năm không có phụ nữ nào trong số bảy ứng cử viên tranh cử tổng thống Hàn Quốc.

Jin-ha nói: "Thật sốc khi không có ai." Trong cuộc bầu cử trước, có hai phụ nữ trong số 14 ứng cử viên tổng thống.

Kim Moon-soo của PPP đang bị dẫn trước bởi ứng cử viên hàng đầu Lee Jae-myung, từ Đảng Dân chủ (DP) đối lập chính. Nhưng những phụ nữ trẻ nói với BBC rằng họ đã thất vọng với ông Lee, 61 tuổi.

Sae-yeon nói: "Chỉ sau những lời chỉ trích rằng không có chính sách nào nhắm vào phụ nữ, DP mới bắt đầu thêm một vài chính sách. Tôi ước gì họ có thể đưa ra một kế hoạch chi tiết để cải thiện sự phân biệt đối xử mang tính hệ thống."

Khi được hỏi vào đầu chiến dịch tranh cử về các chính sách nhằm giải quyết bất bình đẳng giới, ông Lee đã trả lời: "Tại sao bạn cứ chia rẽ đàn ông và phụ nữ? Họ đều là người Hàn Quốc."

Sau khi vấp phải chỉ trích, DP đã thừa nhận rằng phụ nữ vẫn "đối mặt với sự phân biệt đối xử mang tính hệ thống ở nhiều lĩnh vực". Và họ cam kết giải quyết bất bình đẳng cho phụ nữ bằng nhiều nguồn lực hơn ở mọi cấp độ.

Trong cuộc tranh cử tổng thống năm 2022, ông Lee đã thẳng thắn hơn về những định kiến mà phụ nữ Hàn Quốc phải đối mặt, tìm kiếm phiếu bầu của họ sau các vụ bê bối quấy rối tình dục cấp cao trong đảng của ông.

Ông đã hứa sẽ bổ nhiệm phụ nữ vào các vị trí cao nhất trong chính phủ và bổ nhiệm một người phụ nữ làm đồng chủ tịch ủy ban khẩn cấp của DP.

Bà Kim nói: "Rõ ràng là DP đang tập trung ít hơn đáng kể vào phụ nữ trẻ so với cuộc bầu cử tổng thống [2022]."

Giáo sư Go tin rằng đó là vì ông Lee "đã thua với tỷ số rất sít sao" vào thời điểm đó. Vì vậy, lần này, ông đang "tung lưới rộng nhất có thể" để giành phiếu bầu.

"Và việc chấp nhận các vấn đề nữ quyền không phải là một chiến lược tốt cho điều đó."

Điều đó gây tổn thương cho những người phụ nữ trẻ như Sae-yeon, đặc biệt là sau vai trò của họ trong các cuộc biểu tình kêu gọi luận tội ông Yoon: "Tiếng nói của chúng tôi dường như không được thể hiện trong các cam kết [chiến dịch] chút nào. Tôi cảm thấy hơi bị bỏ rơi."

Kim Moon-soo của đảng cầm quyền, người từng phục vụ trong nội các của ông Yoon với tư cách là Bộ trưởng Lao động, đã nhấn mạnh việc tăng tỷ lệ sinh bằng cách hỗ trợ tài chính nhiều hơn cho các bậc cha mẹ.

Nhưng nhiều phụ nữ nói rằng chi phí gia tăng không phải là trở ngại duy nhất. Và hầu hết các chính trị gia không giải quyết các bất bình đẳng sâu sắc hơn – điều khiến việc cân bằng sự nghiệp và gia đình trở nên khó khăn – khiến rất nhiều phụ nữ phải cân nhắc lại những lựa chọn thông thường.

Bộ Bình đẳng giới và Gia đình, mà ông Yoon từng muốn đóng cửa, cũng đã nổi lên như một điểm gây tranh cãi.

Ông Lee đã cam kết tăng cường bộ này, trong khi ông Kim nói rằng ông sẽ thay thế nó bằng một Bộ Thanh niên Tương lai và Gia đình.

Bộ này hiện đã tập trung vào các dịch vụ gia đình, giáo dục và phúc lợi cho trẻ em. Chỉ dưới 7% tổng ngân sách của bộ, chiếm khoảng 0,2% ngân sách hàng năm của chính phủ, được dành cho việc cải thiện bình đẳng cho phụ nữ. Nhưng Giáo sư Go nói rằng bộ này đã bị "ông Yoon chính trị hóa và kể từ đó đã bị vũ khí hóa".

"Bản thân bộ này không lớn nhưng nó mang tính biểu tượng… việc bãi bỏ nó sẽ cho thấy rằng bình đẳng giới là không quan trọng."

Đó cũng là mục tiêu của một ứng cử viên thứ ba, Lee Jun-seok, 40 tuổi, cựu lãnh đạo đảng của ông Yoon, người kể từ đó đã thành lập Đảng Cải cách của riêng mình.

Mặc dù đang bị ông Kim dẫn trước trong các cuộc thăm dò, ông Lee Jun-seok đặc biệt được nhiều nam giới trẻ tuổi yêu thích vì quan điểm chống nữ quyền của mình.

Đầu tuần này, ông đã nhanh chóng gây ra sự phẫn nộ sau một cuộc tranh luận tổng thống, trong đó ông nói: "Nếu ai đó nói rằng họ muốn cắm đũa vào bộ phận sinh dục của phụ nữ hoặc một nơi nào đó tương tự, đó có phải là sự căm ghét phụ nữ không?"

Ông nói rằng "ai đó" là con trai của ứng cử viên hàng đầu Lee Jae-myung, người mà ông cho rằng đã đưa ra bình luận đó trên mạng, một cáo buộc mà phe ông Lee đã lảng tránh, xin lỗi về những bài đăng gây tranh cãi khác.

Nhưng để xem ông Lee Jun-seok nói điều đó trên truyền hình trực tiếp "thực sự đáng sợ", Byung-hui nói. "Tôi đã có suy nghĩ đáng sợ rằng điều này có thể thúc đẩy các cộng đồng incel" (một từ viết tắt của "involuntary celibates" (những người độc thân không tự nguyện).

Sae-yeon mô tả "sự tức giận và thậm chí là tuyệt vọng" đã nhấn chìm "những hy vọng mà tôi có cho chính trị, vốn dĩ không lớn lắm ngay từ đầu".

Cô tin rằng sự nổi tiếng của ông Lee "trong một số bộ phận thanh niên là một trong những "hậu quả đáng kể" của việc Hàn Quốc "lâu nay bỏ qua sự phân biệt đối xử mang tính hệ thống" đối với phụ nữ.

Ứng cử viên duy nhất đã nhắc đến vấn đề này, ông Kwon Young-gook, 61 tuổi, đã không đạt được kết quả tốt trong các cuộc thăm dò ban đầu.

Sae-yeon nói: "Tôi vẫn đang cân nhắc xem nên bỏ phiếu cho Lee Jae-myung hay Kwon Young-gook."

Mặc dù Kwon đại diện cho những lo ngại của cô, cô cho rằng việc củng cố phiếu bầu cho Lee là khôn ngoan vì cô "sợ hãi hơn nhiều về cuộc bầu cử tiếp theo, và cả những cuộc bầu cử sau đó nữa".

Cô đang nghĩ về Lee Jun-seok, người mà một số nhà phân tích tin rằng có thể làm suy yếu phiếu bầu của đảng PPP đang gặp khó khăn, đồng thời thu hút được lượng cử tri của ông Yoon: ''Ông ấy đang được chú ý và là ứng cử viên trẻ nhất, ông ấy có thể có một sự nghiệp lâu dài phía trước."

Byung-hui nói rằng đó càng là lý do để tiếp tục lên tiếng. "Nó giống như có bụi trên tường vậy. Nếu bạn không biết nó ở đó, bạn có thể đi qua, nhưng một khi bạn nhìn thấy nó, nó sẽ đọng lại trong tâm trí bạn."

Điều đó cũng đúng với Jin-ha, người nói rằng mọi thứ "không bao giờ có thể trở lại như trước khi ông Yoon tuyên bố thiết quân luật".

Đó là khoảng thời gian mà chính trị có vẻ khó tiếp cận, nhưng giờ đây, Jin-ha nói thêm, nó là ''một thứ ảnh hưởng đến tôi và quan trọng đối với cuộc sống của tôi".

Cô ấy nói rằng cô sẽ không bỏ cuộc vì cô muốn thoát khỏi "những thứ như phân biệt đối xử tại nơi làm việc… và sống cuộc đời mình trong bình yên".

"Mọi người xem phụ nữ trẻ là yếu đuối và non nớt nhưng chúng tôi sẽ trưởng thành – và rồi thế giới sẽ thay đổi một lần nữa."