Từ đáng sợ đến 'ngầu': Trung Quốc đang được giới trẻ Việt Nam nhìn nhận như thế nào?

Hàng chục phụ nữ trẻ Việt Nam đã xếp hàng dài hàng giờ dịp Quốc khánh chỉ để chiêm ngưỡng những người lính "ngầu" ở Hà Nội trong một cuộc diễu binh hoành tráng. Tuy nhiên, lực lượng mà họ ngóng trông có thể không phải là những người lính nước nhà, mà là binh sĩ Trung Quốc, theo Reuters.

Cảnh tượng này phản ánh một sự chuyển dịch trong thái độ đối với Trung Quốc - diễn ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ - tạo điều kiện cho các nhà lãnh đạo Việt Nam xúc tiến các dự án nhạy cảm, như tuyến đường sắt cao tốc và các đặc khu kinh tế gần Trung Quốc, những dự án có thể thúc đẩy đáng kể quan hệ song phương.

Chỉ vài năm trước, nhiều người Việt có tâm lý cảnh giác với quốc gia láng giềng hùng mạnh mà họ từng chiến đấu nhiều lần, nên những dự án như vậy bị coi là quá nhạy cảm và đã dẫn đến các cuộc biểu tình bạo lực.

Tuy nhiên, các dữ liệu từ bài đăng trên mạng xã hội, tìm kiếm trực tuyến và việc học ngôn ngữ cho thấy quan điểm đang dần được nới lỏng.

Theo một cuộc thăm dò được thực hiện đầu năm nay từ Viện ISEAS-Yusof Ishak (Singapore), gần 75% người Việt được hỏi vẫn ưa thích Mỹ hơn Trung Quốc trong vai trò đối tác.

Dù vậy, tỉ lệ ủng hộ Trung Quốc lại tăng nhanh hơn bất kỳ nơi nào khác ở Đông Nam Á - một xu hướng đi ngược lại với toàn khu vực.

Vai trò của TikTok

Mạng xã hội dường như đang đóng một vai trò quan trọng trong sự thay đổi tâm lý tại Việt Nam - đặc biệt là TikTok, nền tảng phổ biến với giới trẻ và năm ngoái đã có 67 triệu người dùng tại Việt Nam, chỉ xếp sau Facebook của Meta.

Khi người dùng tìm từ khóa "Trung Quốc" bằng tiếng Việt trên TikTok - nền tảng của gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc ByteDance - họ sẽ thấy phần lớn kết quả là những nội dung rất tích cực, một số video đã xuất hiện từ năm 2023.

Trong số những video được TikTok đề xuất nhiều nhất, có các clip về binh sĩ Trung Quốc đồng diễn nhảy múa và video giới thiệu các thành phố Trung Quốc. Rất nhiều người xem đã bình luận bày tỏ sự ngưỡng mộ trước sự phát triển nhanh chóng của quốc gia này.

Khi tìm kiếm Biển Đông bằng tiếng Việt trên TikTok - khu vực vốn là điểm nóng tranh chấp chủ quyền giữa Việt Nam và Trung Quốc - người dùng thường thấy các video về bão nhiệt đới hoặc về căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines, một quốc gia khác cũng có yêu sách tại đây.

Đây là kết quả thu từ các thử nghiệm được tiến hành mà không dùng hồ sơ cá nhân để tránh sự thiên lệch của thuật toán.

Thuật toán của TikTok là một bí mật. Trong khi đó, Trung Quốc từng tiến hành các chiến dịch trực tuyến ở Philippines, sử dụng tài khoản giả mạo trên các nền tảng như TikTok và Facebook nhằm thúc đẩy lợi ích địa chính trị của họ.

Khi được hỏi về khả năng có các chiến dịch trực tuyến này tại Việt Nam hay không, Bộ Ngoại giao Trung Quốc không trả lời trực tiếp nhưng cho biết quan hệ song phương với Việt Nam đã được củng cố. Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng không đưa ra bất kỳ bình luận nào.

Những người lính Trung Quốc 'không tì vết'

Vào tháng Chín, người dân đã tập trung ở Hà Nội để xem lễ kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh Việt Nam.

Hàng chục ngàn người đã xếp hàng trên các con phố, không ít trong đó muốn chứng kiến binh sĩ Trung Quốc diễu hành cùng với quân đội Việt Nam - một cảnh tượng chưa từng có tiền lệ tại thủ đô của một quốc gia mà lần cuối cùng bị Trung Quốc tấn công là vào cuối thập niên 1970 và nơi các đường phố lớn mang tên các vị anh hùng chống láng giềng phương Bắc.

Một sinh viên mới tốt nghiệp, 22 tuổi, đi từ Thành phố Hồ Chí Minh ra và cắm trại qua đêm để kiếm một chỗ xem lính Trung Quốc, chia sẻ rằng cô rất mong chờ những người lính này vì họ "ngầu" và cô ngưỡng mộ kỷ luật của họ.

Một video về cuộc diễu binh đã đạt 3,3 triệu lượt xem trên TikTok và thu hút khoảng 1.400 bình luận, nhiều người khen ngợi màn diễu binh "không tì vết" của các binh sĩ Trung Quốc.

Các video tương tự trên các nền tảng khác cũng thu hút những phản ứng tích cực, mặc dù người dùng Facebook ở đây có xu hướng hoài nghi về cả Trung Quốc lẫn Mỹ.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Giang từ ISEAS giải thích rằng dù giới trẻ Việt Nam trên mạng có vẻ bớt gay gắt khi nói về Trung Quốc, nhưng đó là hệ quả của việc nhà nước tăng cường quản lý các vấn đề chủ nghĩa dân tộc, chứ không phải do người dân đã hết phẫn nộ.

Các chiến dịch trực tuyến chống Trung Quốc vẫn thường xuyên xảy ra ở Việt Nam và thường nhắm vào các công ty vì sử dụng bản đồ Biển Đông theo ý chí của Bắc Kinh.

Nhưng các chiến dịch như vậy có thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.

Điều đó đánh dấu một sự thay đổi so với năm 2018, khi các cuộc biểu tình chống Trung Quốc lan rộng đã buộc chính phủ Việt Nam phải gác lại kế hoạch về các đặc khu kinh tế bị coi là ưu ái các công ty Trung Quốc.

Hiện tại, truyền thông nhà nước Việt Nam thường xuyên đưa tin về các kế hoạch mới cho các khu kinh tế tại biên giới với Trung Quốc mà không gây ra bất kỳ cuộc phản đối nào.

Một học giả tại Đại học RMIT Việt Nam bình luận rằng lợi ích kinh tế đang thắng thế trước chủ nghĩa dân tộc, lưu ý rằng chính phủ Việt Nam đã thúc đẩy một cách tiếp cận thực dụng đối với Trung Quốc, đặc biệt khi căng thẳng thương mại với Washington leo thang.

Dữ liệu của Việt Nam cho thấy các công ty Trung Quốc hiện nằm trong số các nhà đầu tư hàng đầu tại nước này, các nhà lãnh đạo thường xuyên gặp gỡ nhau và sự quan tâm đến văn hóa Trung Quốc đang gia tăng.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thăm Việt Nam hai lần trong hai năm qua và ông Tô Lâm đã thăm Bắc Kinh trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên ngay sau khi trở thành Tổng Bí thư vào năm 2024.

Các tìm kiếm trực tuyến ở Việt Nam về Trung Quốc đã tăng vọt, tập trung vào phim ảnh và ngôn ngữ Trung Quốc, theo Google Trends.

Trong quý đầu tiên của năm 2025, Việt Nam dẫn đầu toàn cầu về số lượng đăng ký tham gia Kỳ thi Năng lực Hán ngữ HSK, kỳ thi chính thức của Trung Quốc dành cho người không phải là người bản xứ, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc.

Nhưng dù vậy, lòng tự tôn dân tộc của người Việt vẫn sâu sắc. Một nữ sinh viên 21 tuổi, người đã xem cuộc diễu binh ở Hà Nội, nhận xét rằng dẫu các binh sĩ Trung Quốc trông hấp dẫn thì những người lính Việt Nam "vẫn tuyệt vời nhất".