Mỹ hứa bảo đảm an ninh cho Ukraine, thỏa thuận 'đớn đau' nhượng lãnh thổ vẫn bế tắc

Hoa Kỳ đã đề nghị cung cấp các đảm bảo an ninh kiểu NATO cho Kyiv khi các nhà đàm phán Mỹ và châu Âu báo cáo về tiến triển trong các cuộc đàm phán hôm thứ Hai (15/12) nhằm chấm dứt cuộc chiến của Nga ở Ukraine, nhưng một thỏa thuận về nhượng bộ lãnh thổ vẫn còn khó đạt được, theo Reuters.

Theo các quan chức Mỹ, các đặc phái viên do Tổng thống Mỹ Donald Trump cử đi đã đưa ra đề nghị chưa từng có tiền lệ này trong các cuộc đàm phán với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy tại Berlin, đồng thời cảnh báo rằng đề xuất như vậy sẽ không được đặt lên bàn đàm phán vô thời hạn.

Các cuộc đàm phán tại thủ đô Berlin của Đức đã khơi dậy một số lạc quan từ các nhà lãnh đạo châu Âu về con đường chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu nhất châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai. Tuy nhiên, Moscow vẫn chưa đồng ý với bất kỳ thay đổi nào được thảo luận ở Đức và chưa cho thấy dấu hiệu sẵn sàng làm như vậy.

"Chúng tôi đang nỗ lực hoàn thành việc đó," ông Trump nói về một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh, khi phát biểu tại Nhà Trắng sau khi ông gọi điện tham dự bữa tối có sự tham gia của các quan chức chủ chốt ở Berlin.

"Chúng tôi đã có nhiều cuộc trao đổi với Tổng thống Vladimir Putin của Nga, và tôi nghĩ rằng bây giờ chúng ta đang gần đạt được thỏa thuận hơn bao giờ hết, hãy chờ xem chúng tôi có thể làm được gì," ông Trump nói thêm.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đã thận trọng hoan nghênh sự thay đổi rõ rệt của chính quyền Trump liên quan đến các bảo đảm an ninh cho Ukraine.

"Lần đầu tiên kể từ khi chiến tranh bắt đầu, khả năng đạt được một lệnh ngừng bắn là điều có thể hình dung được," Thủ tướng Đức Friedrich Merz, người chủ trì các cuộc họp, cho biết trong một bài đăng trên X.

"Hôm nay, lần đầu tiên tôi có cảm giác... rằng mọi người đang hành xử như những đồng minh từ cùng một phe," Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk nói với các phóng viên trên máy bay sau khi rời Berlin.

"Lần đầu tiên tôi nghe từ miệng các nhà đàm phán Mỹ... rằng Mỹ sẽ tham gia đảm bảo an ninh cho Ukraine theo cách mà người Nga sẽ không còn nghi ngờ gì về việc Mỹ sẽ có các phản ứng quân sự nếu Nga tấn công Ukraine một lần nữa."

Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson cho biết vấn đề đảm bảo an ninh đã trở nên "rõ ràng và đáng tin cậy hơn", điều mà ông gọi là một bước quan trọng hướng tới hòa bình bền vững.

"Nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi khó khăn, đặc biệt là về lãnh thổ và liệu Nga có thực sự muốn hòa bình hay không", ông Kristersson nói trong một tuyên bố sau cuộc đàm phán ở Berlin.

Nhượng bộ lãnh thổ

Sau cuộc đàm phán, ông Zelenskiy nói rằng ông sẽ yêu cầu Mỹ áp lệnh trừng phạt lên Nga và cung cấp cho Ukraine thêm vũ khí, bao gồm cả vũ khí tầm xa, nếu Moscow bác bỏ các đề xuất đang được thảo luận giữa Kyiv, Washington và các nhà lãnh đạo châu Âu.

"Tôi nghĩ Mỹ sẽ gây áp lực trừng phạt và cung cấp thêm vũ khí cho chúng tôi nếu ông ấy (Putin) bác bỏ mọi thứ," ông Zelenskiy nói với các phóng viên trong một cuộc trò chuyện qua WhatsApp.

Ông nói thêm rằng Kyiv ủng hộ ý tưởng ngừng bắn, đặc biệt là các cuộc tấn công vào các cơ sở năng lượng, trong dịp Giáng sinh.

Một quan chức am hiểu vấn đề cho biết, Mỹ đang gây sức ép lên Ukraine để rút quân khỏi vùng Donetsk phía đông, đây sẽ là một sự nhượng bộ lớn có thể gây ra phản ứng dữ dội ở Ukraine.

Ông Zelenskiy, người trước đó gọi vấn đề nhượng bộ lãnh thổ là "đau đớn", đã nhắc lại sau cuộc đàm phán rằng Ukraine sẽ không công nhận Donbas là của Nga "trên pháp lý hay trên thực tế", nghĩa là không theo đúng luật hay trên thực tế.

Các quan chức Mỹ nói với các phóng viên qua điện thoại rằng họ đã đạt được thỏa thuận về 90% các vấn đề. Mặc dù các vấn đề dai dẳng về lãnh thổ vẫn còn tồn tại, một quan chức cho biết, "chúng tôi có nhiều giải pháp khác nhau để thu hẹp khoảng cách mà chúng tôi đang đề xuất với họ".

Ukraine trước đây đã tuyên bố sẽ không nhượng lại lãnh thổ cho Nga, quốc gia đã chiếm gần 20% lãnh thổ phía đông và phía nam nước này kể từ cuộc xâm lược toàn diện vào tháng 2 năm 2022.

Một nguồn tin châu Âu được thông báo về các cuộc đàm phán mới nhất cho biết Nga vẫn chưa nhượng bộ về các yêu sách lãnh thổ của họ. "Không khí đàm phán tốt nhưng các mục tiêu cốt lõi vẫn còn khá xa nhau", nguồn tin cho biết.

Đảm bảo kiểu NATO

Tổng thống Zelenskiy đã có các cuộc đàm phán tại Berlin với đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff và con rể của ông Trump, Jared Kushner, cùng các nhà lãnh đạo châu Âu.

Kyiv đang chịu áp lực rất lớn từ ông Trump trong việc nhượng bộ Nga.

Một quan chức Mỹ sau đó nói với các phóng viên rằng, theo thỏa thuận đang được thảo luận ở Berlin, Ukraine sẽ nhận được các đảm bảo an ninh tương tự như những điều khoản được quy định trong Điều 5 của Hiệp ước NATO, yêu cầu liên minh phải bảo vệ bất kỳ thành viên nào bị tấn công.

Một quan chức Mỹ khác cho biết Nga sẵn sàng cho phép Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu và ông Trump muốn ngăn chặn Nga bành trướng hơn nữa về phía tây châu Âu.

Một quan chức cho biết các đảm bảo an ninh, trong đó có việc giảm thiểu xung đột và giám sát bất kỳ thỏa thuận nào, là trọng tâm chính của các cuộc đàm phán hôm 15/12 và ông Trump tin có thể thuyết phục Moscow chấp nhận một đảm bảo tương tự như Điều 5.

Ông Zelenskiy cho biết văn kiện về các đảm bảo an ninh đang được thảo luận rất chi tiết chứ không chỉ là một khuôn khổ, mặc dù ông nói thêm rằng vẫn cần phải được hoàn thiện.

Các nhóm làm việc dự kiến ​​sẽ họp tại Mỹ vào cuối tuần này, có thể là ở Miami, một quan chức Mỹ cho biết. "Chúng tôi có sẵn sàng đến Nga nếu cần thiết không? Chắc chắn rồi," quan chức Mỹ nói thêm.

Một tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo một số quốc gia châu Âu, bao gồm Đức, Pháp và Anh, cho biết có sự "đồng thuận mạnh mẽ" với Mỹ và nêu ra danh sách các mục tiêu mà cả hai bên cùng hướng tới.

Những mục tiêu này bao gồm cả cam kết hỗ trợ lực lượng vũ trang Ukraine, một lực lượng gìn hòa bình do châu Âu dẫn đầu và đảm bảo sử dụng vũ lực nếu Ukraine bị tấn công một lần nữa, cũng như ủng hộ Ukraine gia nhập EU.

Ukraine hôm 14/12 cho biết họ sẵn sàng từ bỏ tham vọng gia nhập NATO để đổi lấy các đảm bảo an ninh của phương Tây.

Nhưng vẫn chưa rõ các cuộc đàm phán ở Berlin có thể thuyết phục Nga đồng ý ngừng bắn đến mức nào.

Tại Moscow, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với các phóng viên rằng yêu cầu của Nga về việc Ukraine không gia nhập NATO là một vấn đề cơ bản trong các cuộc đàm phán về một giải pháp hòa bình khả thi.

Ông cho biết Nga mong đợi phía Mỹ sẽ cập nhật thông tin sau các cuộc đàm phán tại Berlin.