Ở Mỹ, súng để bảo vệ sao lại gây thêm nhiều cái chết?
Nguồn hình ảnh, Getty Images
- Tác giả, Võ Ngọc Ánh
- Vai trò, Gửi tới BBC từ Washington, Hoa Kỳ
Người Mỹ nghĩ, cần có súng để bảo vệ, nhưng chính súng đang mang lại cái chết nhiều hơn cả tai nạn giao thông tại đây. Càng có nhiều người có súng, mạng sống con người càng bị đe dọa.
Cuộc khảo sát của Viện Nghiên cứu quốc tế và phát triển sau đại học ở Geneva, được báo Washington Post đăng tải hồi tháng 6/2018, vào thời điểm đó nước Mỹ có 393 khẩu súng tư nhân. Lúc đó nước Mỹ có gần 327 triệu dân.
Theo thống kê, người Mỹ mua gần 20 triệu khẩu súng trong năm 2021. Trước đó trong năm 2020 là gần 23 triệu khẩu súng.
Hiện nước Mỹ đang có gần 335 triệu người, và đang có khoảng 400 khẩu súng tư nhân trong dân.
Người Việt có câu thành ngữ, "Chơi với dao có ngày đứt tay". Kinh thánh Tân Ước cũng có một câu tương tự, "Tất cả những ai cầm gươm sẽ chết vì gươm" (Mt 26: 52).
Việc quá tự do trong việc mua, mang súng tại Mỹ đang mang lại những hậu quả hiển hiện.
Năm 2020, có chưa đến 39 ngàn người Mỹ chết vì tai nạn giao thông, nhưng có hơn 45 ngàn người chết tại Mỹ vì súng đạn.
Ở Mỹ: năm 2011, có hơn 32,3 ngàn người chết vì súng, sang năm 2013 tăng lên trên 33,5 ngàn người, năm 2015 tăng lên trên 36,2 ngàn người, năm 2016 hơn 38,5 ngàn người, năm 2017 là 39,7 ngàn người.
Với nhiều người Mỹ, hàng chục ngàn sinh mạng này không làm cho họ suy nghĩ, cần phải có biện pháp quản lý súng tốt hơn.
19 trẻ em và 2 người lớn đã phải nằm xuống vì một thanh niên mới 18 tuổi có súng. Trước đó chưa đến 10 ngày, một tay súng cùng tuổi đã lái xe hàng trăm cây số để vào siêu thị được xác định trước để tìm cách giết được nhiều người vì sự thù ghét chủng tộc.
18 tuổi, cái tuổi chưa được phép mua thuốc lá tại nhiều tiểu bang nhưng lại dễ dàng có súng hợp pháp.
Súng và chính trị
Nguồn hình ảnh, Reuters
Sau hai vụ xả súng gần đây ở New York và Texas, tôi đã nghe những câu chuyện đầy thuyết âm mưu. Rằng, hai vụ xả súng này là do Đảng Dân Chủ dàn dựng để đi đến việc hạn chế sở hữu súng của người dân.
Trong những năm qua, Đảng Dân Chủ đã có nhiều cố gắng để ra một luật tốt hơn nhằm kiểm soát súng. Điều này vấp phải sự phản đối của Đảng Cộng Hòa muốn Tu án chính Số hai có từ thế kỷ 18 được bảo toàn, người dân không có nhiều rào cản trong việc mua và sử dụng súng.
Tổng thống Joe Biden, cũng vừa mới kêu gọi nước Mỹ nên cấm các loại vũ khí tấn công, ổ đạn có dung lượng lớn để hạn chế sự tàn sát từ việc quá tự do súng, đạn ở Mỹ.
Liệu với các vụ xả súng thương tâm vừa rồi có làm các dân biểu đảng Cộng Hòa chấp nhận ngồi lại với các đồng nghiệp Dân Chủ để có một luật tốt hơn trong việc kiểm soát mua, mang, sử dụng súng?
Súng được bày bán trong các siêu thị ở Mỹ như những món đồ chơi đắt tiền. Việc mua súng chỉ khó hơn bạn mua iPhone một chút vì phải khai một số thông tin và mất thêm một ít thời gian chờ đợi.
Thật khó chấp nhận kiểu giải thích, cây súng không có lỗi, lỗi là người sử dụng. Kiểu giải thích kiểu này quên mất một thực tế, nếu không có khẩu súng trong tay, thì các hung thủ trong những vụ xả súng sẽ khó giết được nhiều người như thế.
Nước nào cũng có những người thần kinh không ổn định, bực tức, thù ghét… nhưng không ở quốc gia nào những người này lại dễ dàng giết được nhiều người vì họ có súng trong tay như ở nước Mỹ.
Bạn tôi nói về súng
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Năm 2020, đã có nhiều người khuyên tôi, cần có một khẩu súng trong nhà. Càng đến gần ngày bầu cử liên bang, lại có thêm nhiều người thúc dục tôi nên mua ngay một khẩu súng.
Họ đưa ra lời cảnh báo, nếu thua trong cuộc bầu cử, ông Donald Trump sẽ khó chấp nhận, điều này có thể dẫn đến bạo loạn, hoặc một số người sẽ lợi dụng thời gian hỗn loạn để gây ra mối đe dọa cho gia đình tôi.
Trong khi đó, để ổn định được tình hình các lực lượng an ninh của tiểu bang, liên bang cũng cần mất vài tuần, có khi vài tháng. Do đó, việc có một khẩu súng trong nhà là điều cần thiết.
Trevor, anh bạn Mỹ da trắng của tôi lúc đó ngỏ ý muốn ráp cho tôi một khẩu súng khoảng 500 USD từ những bộ phận, linh kiện mua trên mạng. Đó là một cây súng rất đẹp, nhìn rất hoành tráng mà anh vừa lắp xong cho tôi xem ảnh trong điện thoại.
Tôi hỏi, liệu súng lắp vậy có hợp pháp không? Anh bảo đảm, hợp pháp. Nhưng tôi nghĩ, lắp ráp kiểu này chỉ là "súng ma" ở Mỹ. Và nước Mỹ có hàng triệu khẩu súng ma kiểu này.
Hồi cuối năm ngoái, tôi hỏi anh Cường, một người Việt sống tại Mỹ hơn 30 năm, suy nghĩ như thế nào về việc sở hữu súng ở Mỹ. Anh Cường cho biết, ở xứ tự do mà, ai cũng cần có súng để bảo vệ mình.
Sau vụ xả súng giết 10 người, tại một siêu thị, ở thành phố Buffalo, New York, hồi giữa tháng 5, tôi nói chuyện việc sở hữu súng với một đồng nghiệp Mỹ da trắng tên Zachary.
Zachary ủng hộ quyền sở hữu súng. Tuy nhiên, anh cũng cho rằng cần kiểm tra cá nhân kỹ hơn trong việc mua súng. Không bán các loại súng liên thanh và các bộ phận của súng một cách không kiểm soát như hiện nay.
Eduardo, một người gốc Mexico, sinh sống tại Mỹ hơn 30 năm nói, anh không ủng hộ việc có súng. Nhưng việc có quá nhiều người đang sở hữu súng, nên anh cũng cần có súng để bảo vệ bản thân, gia đình. Bởi không ai biết được những người đang có súng kia chỉa vào mình lúc nào.
Lý do để có súng cứ như ở một vùng đất còn hoang dã, chưa có nhà nước và trong vòng xoáy quyền và bảo vệ.
Tôi chưa bao giờ có một cảm giác bình an khi thấy một người mang súng bên người, cho dù đó là đi mua sắm, đi ăn, ngoài công viên, khi leo núi…
Việc tự do mang súng đang làm các vụ bắn nhau tại khu mua sắm, nơi công cộng không chấm dứt. Hôm 28/05, tôi dẫn con đến khu mua sắm tại thành phố Tacoma, nơi tôi đang sống, một cảm giác thiếu an toàn xuất hiện trong lòng. Lý do, từ đầu năm đến nay đã có hai vụ bắn nhau, đã có người chết tại khu mua sắm này.
Người Mỹ đưa lý do cần có súng để bảo vệ bản thân, gia đình, trên thực tế việc được tự do mang súng đang mang lại sự nguy hiểm lớn hơn cho cộng đồng.
Cần thay đổi luật để quản lý súng
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Tu án Chính số hai - về quyền mang vũ khí của Mỹ ra đời cách đây hơn 231 năm. Khi nước Mỹ vẫn đang trong quá trình hình thành một nhà nước liên bang, nhiều vùng đất còn hoang dã, trong quá trình khai phá.
Súng ống thời đó bắn một phát lại phải nạp lại đạn. Việc có một khẩu súng như thế không đến mức gây quá nhiều nguy hiểm cho cộng đồng.
Sức tàn phá của một khẩu súng bây giờ thật ghê gớm. Trong một phút, một cá nhân với tư tưởng trả thù, hờn thế giới… sẽ khiến nhiều mạng người đã vĩnh viễn ra đi. Nhưng luật về sở hữu súng hơn hai thế kỷ qua gần như không có sự thay đổi căn bản nào.
Các nhà sản xuất vũ khí chỉ nhân danh Tu án Chính số hai để bán được nhiều súng nhất. Họ muốn bán súng được nhiều nhất như bán điện thoại, máy tính…
Một nhà nước mạnh, có dân chủ và với sự chuyên nghiệp cao của các lực lượng an ninh như Mỹ, đã đến lúc cần phải siết lại việc sở hữu, sử dụng súng.
Kiểm soát súng đạn có thể được bắt đầu từ việc kiểm tra kỹ sức khỏe, nâng độ tuổi được phép mua súng, phải có sự huấn luyện và chứng chỉ được cấp mới được phép mua súng. Không được mang súng đến những nơi công cộng.
Năm 1988, nước Anh cấm các loại súng tự động. Nhà nước đã mua lại các loại súng này của tư nhân.
Tại Australia, từ hơn 25 năm trước, Chính phủ của Thủ tướng John Howard đã phối hợp với các tiểu bang hạn chế các loại súng tự động.
Canada, hàng xóm của nước Mỹ đã cấm ơn 1.500 loại súng có tính tấn công cao sau khi một người giả cảnh sát giết 22 người vào năm 2020.
Nước Mỹ có thể học hỏi Anh Quốc, Australia, New Zealand mua lại các loại súng có tính sát thương cao trong dân.
Và cần áp dụng công nghệ hiện nay trong việc mua bán, quản lý, sử dụng, như chỉ chính chủ nhân mới có thể sử dụng được súng. Đây là điều không khó hiện nay.
Đã đến lúc nước Mỹ thật sự cần nghiêm ngặt hơn trong việc mua, sử dụng súng để không có thêm nhiều cái chết thương tâm.
Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả Võ Ngọc Ánh đang sống tại tiểu bang Washington, Hoa Kỳ.
Xem thêm:
