TP HCM tổ chức chính quyền đô thị vào năm 2021
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Sáng 16/11, Quốc hội thông qua Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM với 420 đại biểu tán thành (87%).
Với nghị quyết này, TP HCM sẽ tổ chức mô hình chính quyền đô thị, không còn HĐND cấp quận, phường và sẽ có thành phố trong thành phố.
Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ 1/1/2021 và việc tổ chức chính quyền đô thị quy định tại TP HCM được thực hiện từ ngày 1/7/2021.
Đặc trưng của chính quyền đô thị
Theo đó, chính quyền đô thị tổ chức bộ máy 1 cấp chính quyền địa phương (thành phố) và 2 cấp hành chính (quận, phường).
Chính quyền thành phố được tổ chức gồm HĐND và UBND. Chính quyền địa phương ở các quận thuộc thành phố là UBND quận là cơ quan hành chính nhà nước ở quận. TP không tổ chức HĐND quận, HĐND phường.
UBND quận là cơ quan hành chính nhà nước ở quận, làm việc theo chế độ thủ trưởng, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ. Cơ quan này gồm chủ tịch, không quá 3 phó chủ tịch, các cơ quan chuyên môn, cơ quan hành chính khác và đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND quận.
UBND quận có nhiệm vụ phê duyệt kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm của phường trực thuộc; quyết định giao nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội cho phường.
UBND phường là cơ quan hành chính nhà nước cấp phường và cũng làm việc theo chế độ thủ trưởng, có nhiệm vụ đề xuất chủ trương đầu tư chương trình, dự án đầu tư công dùng vốn ngân sách nhà nước với cấp trên. Cơ quan này gồm chủ tịch, không quá 2 phó chủ tịch và các công chức khác của UBND phường.
HĐND ở quận và phường tại TP HCM sẽ không còn nên HĐND thành phố thực hiện quyền giám sát việc tuân theo hiến pháp, pháp luật trên địa bàn quận, phường thuộc quận. HĐND thành phố cũng giám sát hoạt động của UBND quận, UBND phường thuộc quận, TAND quận, VKSND quận.
Việc bỏ các cấp trung gian như HĐND cấp quận và cấp phường giúp bộ máy vận hành nhanh, hiệu quả hơn nhưng dấy lên lo ngại về quyền giám sát, dân chủ của người dân.
Về vấn đề này, Nguyên Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân nói rằng so với 10 năm trước, hiện nay ngoài cơ chế HĐND, đại biểu Quốc hội giám sát, TP có thêm 4 cơ chế mới để tăng quyền giám sát.
Các cơ chế này bao gồm cơ chế giám sát của cơ quan Đảng với chính quyền các cấp, đề án đô thị thông minh và chính quyền điện tử giúp người dân có thể báo tin cho chính quyền qua các kênh điện thoại email.
Người dân sẽ thực hiện quyền giám sát trực tiếp và gián tiếp thông qua MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Thành ủy cũng rà soát và đồng bộ hóa nhiệm vụ giám sát, thanh tra và kiểm tra của 4 cơ quan gồm Quốc hội, HĐND, MTTQ và các đoàn thể, thanh tra của chính quyền và kiểm tra của Đảng. Thông qua việc đồng bộ hóa này việc tiếp thu ý kiến người dân được chặt chẽ.
Người dân sẽ tham gia hoạt động điều hành, quản lý của chính quyền qua việc trực tiếp đối thoại với lãnh đạo UBND các cấp tại những buổi hội nghị hoặc tiếp xúc cử tri định kỳ.
Vì sao đây là vấn đề cấp bách?
Theo báo cáo thẩm tra dự thảo nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng ghi nhận việc đổi mới mô hình chính quyền đô thị tại TP là vấn đề quan trọng và cấp bách.
Tại Việt Nam, các chính quyền cấp tỉnh-thành hiện được tổ chức cơ bản giống nhau.
Ví dụ tổ chức chính quyền ở Sơn La cũng giống ở TP HCM, mặc dù hai địa phương này có các điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau. Điều này làm nảy sinh nhiều bất cập, đặc biệt là đối với các đô thị lớn như TP HCM, Đà Nẵng, Hà Nội…
Do đó, từ nhiều năm qua đã có đề xuất xây dựng mô hình chính quyền đô thị, với hình thức tiệm cận các chính quyền đô thị kiểu phương tây và đặc thù để nâng cao hiệu quả quản lý đối với các đô thị.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Ông Nguyễn Thiện Nhân cũng lý giải việc thực hiện mô hình chính quyền đô thị sẽ giúp chính quyền các cấp quyết định nhanh hơn, đặc biệt là nêu cao trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu chính quyền các quận, phường.
Và nếu cá nhân đó không đáp ứng, việc thay thế người mới do UBND TP, HĐND TP quyết định sẽ nhanh hơn.
Báo Zing trích lời ông Huỳnh Thành Nhân, Giám đốc Sở nội vụ TP HCM cho rằng mục tiêu trọng tâm của mô hình chính quyền đô thị tại TP HCM là tổ chức bộ máy một cách tinh gọn, hợp lý, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Đồng thời, quyền làm chủ của người dân cần được đảm bảo, duy trì và phát huy.
Ngoài ra, mô hình sẽ giúp thành phố tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm và hướng đến tính minh bạch trong hoạt động quản lý của chính quyền.
Mọi nguồn lực cho sự phát triển thành phố sẽ được huy động, giúp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân và xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh.
Theo báo cáo đánh giá tác động của Chính phủ, giai đoạn 2009 - 2016, TP HCM là 1 trong 10 địa phương thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường theo nghị quyết của Quốc hội.
Khi thí điểm đã cho thấy nhiều kết quả tích cực như: tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách, khắc phục sự trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan.
Trước đó, tháng 11/2019, Quốc hội thông qua nghị quyết thí điểm chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội. Tháng 6/2020, Quốc hội thông qua nghị quyết thí điểm mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng.
Từ tháng 7/2021, TP Hà Nội và Đà Nẵng sẽ cùng đồng thời thí điểm thực hiện chính quyền đô thị.
