Ông Nguyễn Phú Trọng qua đời, buồn sao cho đúng?

Chiều tối 19/7, một người mẫu áo tắm ở Sài Gòn đăng tải hình ảnh mặc bikini lên tài khoản Facebook của cá nhân.

Không lâu sau, cô bị nhiều người trên mạng đả kích dồn dập, với các câu hỏi kiểu: Tại sao không bày tỏ tiếc thương, lại đăng hình gợi cảm khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa qua đời?

Người mẫu này sau đó đã xóa hình đăng.

Tới hơn 23 giờ cùng ngày, cô đã đăng tải một bức hình đen trắng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - một hành động được cho là để bày tỏ lòng thương tiếc tới ông Nguyễn Phú Trọng.

Câu chuyện được chính người mẫu này thuật lại qua lời phân bua trong một bài viết trên Facebook cá nhân (hiện cũng đã gỡ). Cô cho biết vào tối hôm đó, sau một ngày làm việc bận rộn và cũng không cập nhật tin tức thời sự nên không biết tin Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua đời, cô đăng hình cá nhân lên mạng như một thói quen. Chỉ một thời gian ngắn sau đó, khi trợ lý nhắn tin, cô biết chuyện đã xóa hình đăng "không phù hợp".

Sau khi thông tin ông Nguyễn Phú Trọng qua đời ngày 19/7 được chính quyền công bố, hàng loạt người dùng mạng xã hội và nghệ sĩ đã đăng tải hình ảnh hoặc đổi hình đại diện đen trắng để bày tỏ sự thương tiếc.

Trên mạng xuất hiện nhiều lời kêu gọi rằng, sống thì phải biết ơn, ở đây là biết ơn người đứng đầu Đảng Cộng sản, bằng cách thể hiện sự đau buồn của mình, và rằng, làm điều đó tức là yêu nước.

Trong trào lưu đó, những người nổi tiếng vì một lý do nào đó mà không thay hình đại diện để tưởng niệm, để tỏ ra mình đang đau buồn, đều bị tấn công.

Có người còn bị chỉ trích vì để hình đại diện trên tài khoản mạng xã hội (avatar) đen trắng “không đúng cách”.

Không buồn không được?

Trên tài khoản Facebook của MC Phan Anh, bài đăng mới nhất là từ ngày 25/6/2024. Bài đăng là ảnh một cuốn sách có tên “Chia sẻ từ trái tim”, đi kèm với dòng trạng thái: “Đọc mà cứ mỉm cười hoài, thấy lòng bình an, thấy thân nhẹ nhàng, thấy tâm... tham muốn đọc luôn một lèo.”

Dù bài đăng đã lâu và cũng không liên quan tới chính trị nhưng đã có những bình luận chỉ trích xuất hiện bên dưới:

Tối 19/7, trên nhóm "Bí Mật Showbiz Group" với hơn 1 triệu thành viên có một bài viết với nội dung: "Các nghệ sĩ từng tiếc thương bà Nữ hoàng Anh nay đã treo cờ rủ tưởng niệm cố Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chưa nhỉ?"

Nữ người mẫu/diễn viên Châu Bùi đã bị nhiều người nhắc tên tại đây, do từng đăng bài bày tỏ lòng tiếc thương Nữ hoàng Anh vào tháng 9/2022.

Tới trưa ngày 20/7, trên tài khoản của Châu Bùi đã có dòng trạng thái: "Biết ơn Bác, người đã sống trọn một đời vì đất nước, vì nhân dân Việt Nam. Tiễn biệt Bác, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng" đi kèm với hình ảnh Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng màu đen trắng.

Trong một thông báo về việc hoãn lịch diễn kịch tại sân khấu kịch Thiên Đăng, nghệ sĩ Thành Lộc cũng bị chỉ trích khi viết chữ “quốc tang” cỡ chữ nhỏ và không viết hoa.

Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho rằng đây chỉ là một thông báo bình thường, cỡ chữ và cách viết chỉ là vô tình chứ không có dụng ý gì.

Hiện tại nghệ sĩ Thành Lộc đã đóng tài khoản Facebook.

Một người tên là Trần Mạnh Duy (tức TikToker Duy Muối) làm tại một công ty truyền thông cũng đã trở thành mục tiêu của những cuộc truy lùng trên mạng chỉ vì một bình luận trên Facebook.

Số là sau khi có một người đăng hình ông Trọng kèm năm sinh và năm mất (1944-2024) bên dưới, Duy Muối đã vào bình luận, đại ý: Sao hôm nay để kèm số đường dây nóng vậy?

Bản thân Duy Muối và công ty anh ta đã trở thành mục tiêu công kích dữ dội. Nhiều người đã kêu gọi cơ quan chức năng tới kiểm tra hoạt động công ty, rà soát xem có vi phạm gì không để phạt. Sau nhiều áp lực, công ty nơi Duy Muốn làm việc đã bãi nhiệm chức danh giám đốc sáng tạo của anh này.

Không chỉ dừng lại ở những lời chỉ trích trên mạng, công an cũng đã vào cuộc.

Báo VNExpress cho biết “thông tin Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ trần nhận được sự quan tâm, chia sẻ rất lớn của người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế. Hầu hết đều bày tỏ sự kính trọng, thương tiếc, tưởng nhớ đối với những cống hiến của ông Nguyễn Phú Trọng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và sự phát triển, lớn mạnh của dân tộc Việt Nam.”

Tuy nhiên, cũng theo tờ báo này, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) Công an TP HCM đã phát hiện một số cá nhân trong và ngoài nước đã đăng tải "thông tin thất thiệt, bịa đặt, xuyên tạc, phủ nhận những thành tựu, đóng góp to lớn của đồng chí Nguyễn Phú Trọng; công kích phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc, hạ uy tín lãnh đạo Đảng, Nhà nước".

Từ đó, Ban Giám đốc Công an TP HCM đã chỉ đạo PA05 phối hợp Công an quận 10, 12 và TP Thủ Đức xác minh, triệu tập 3 chủ tài khoản Facebook vi phạm. Những người này đều thừa nhận hành vi vi phạm của mình. Những người này đã bị phạt từ 5,5 đến 7,5 triệu đồng.

Báo chí và công an không cho biết cụ thể nội dung xuyên tạc là gì, sai ở điểm nào.

Trên một trang Facebook với 1,5 triệu người theo dõi có bài viết:

"Có nhiều bạn trẻ, thậm chí cả người nổi tiếng, họ lạ lắm...

"Họ nghĩ rằng ngày buồn của đất nước chẳng liên quan gì đến họ, họ không có trách nhiệm phải buồn, họ vô tư up ảnh đi chơi, thả thính, yêu đương thậm chí là đăng tải video vui vẻ... Nhưng lại không biết bác hy sinh cả 1 đời, lao tâm, lao trí đến tận hơi thở cuối cùng để cả dân tộc, cũng chính là các bạn được bình an, ấm no hạnh phúc.

"Không ai bắt bạn phải buồn, nhưng hãy là 1 thế hệ trẻ sống biết ơn."

Bài viết này đã nhận hơn 6.000 lượt thích và hơn 1.000 lượt thả tim.

Bài viết này khi chia sẻ vào một nhóm Facebook với hàng trăm ngàn thành viên cũng nhận được hàng ngàn lượt thích.

Tất nhiên cũng có những ý kiến phản bác luận điểm này, nhưng tương đối ít khi so với số lượng ý kiến đồng tình.

Không chỉ có thế, nhiều người nổi tiếng đã bị đả kích vì "buồn không đúng cách".

Sau khi có tin ông Nguyễn Phú Trọng qua đời, diễn viên Nam Thư và diễn viên Đỗ Khánh Vân đều đổi avatar tài khoản Facebook cá nhân sang màu đen trắng – việc làm được cho là bày tỏ sự tiếc thương tới ông Nguyễn Phú Trọng.

Tuy nhiên, hai hình ảnh này đều nhận về những lời chỉ trích, cho rằng hình ảnh không phù hợp với mục đích bày tỏ lòng tiếc thương, do trang phục họ mặc là áo hai dây hoặc đồ bơi.

Hai nữ diễn viên đã đóng tài khoản Facebook, tính tới thời điểm 19 giờ ngày 23/7.

Chưa đến quốc tang đã phải dừng chương trình?

Hôm 20/7, Ban Lễ tang nhà nước đã chính thức công bố lễ quốc tang Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ được tổ chức vào hai ngày 25 và 26/7.

Theo quy định, trong ngày quốc tang, các cơ quan, công sở, nơi công cộng treo cờ rủ, không tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí công cộng.

Tuy nhiên, một số tỉnh thành đã có chỉ đạo tạm hoãn các hoạt động trước ngày quốc tang.

Ngày 20/7, UBND TP Hội An ra thông báo cho biết thành phố sẽ tạm dừng hàng loạt chương trình lễ hội, chương trình nghệ thuật,… tới khi kết thúc quốc tang vào ngày 26/7, báo Quảng Nam Online đưa tin hôm 20/7.

UBND tỉnh Long An đã chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND các huyện, thị xã, thành phố hướng dẫn các tổ chức, cá nhân, các cơ sở vui chơi, giải trí tiết giảm hoặc tạm dừng, hoãn tổ chức các chương trình nghệ thuật, thi đấu thể thao, hoạt động vui chơi, giải trí khác trên địa bàn từ ngày 20/7/2024 đến hết ngày 26/7/2024, báo Long An Online đưa tin hôm 21/7.

Ngày 22/7, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hà Nam yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan, địa phương, đơn vị tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tạm dừng, hoãn tổ chức các chương trình nghệ thuật, vui chơi giải trí, các sự kiện văn hóa, thể thao trên địa bàn tỉnh từ ngày 22/7/2024 đến hết ngày 26/7/2024, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nam đưa tin ngày 22/7.

Ngày 23/7, báo điện tử Cao Bằng đưa tin UBND tỉnh Cao Bằng thông báo: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND các huyện, thành phố chỉ đạo, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân, các cơ sở vui chơi, giải trí tiết giảm hoặc tạm dừng, hoàn tổ chức các chương trình nghệ thuật, thi đấu thể thao, hoạt động vui chơi, giải trí khác trên địa bàn từ ngày 22/7/2024 đến hết ngày 26/7/2024.

Ngoài ra, có những chương trình và nghệ sĩ chủ động công bố tạm dừng sự kiện, như:

Có thể thấy rằng dù ngày quốc tang đã được ấn định, nhưng các chương trình và sự kiện vẫn bị hoãn sớm hơn, hoặc là tự nguyện, hoặc là bị áp lực từ chính quyền.

Một luật sư tại TP HCM giải thích rằng, theo Nghị định 105/2012 của Chính phủ về quốc tang, các hạn chế chỉ được áp dụng trong những ngày quốc tang, cụ thể với trường hợp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là các ngày 25 và 26/7. Với các ngày khác thì nghị định này không quy định.

Luật sư nói rằng việc chính quyền bắt buộc các tổ chức, cá nhân treo cờ rủ hoặc ngừng hoạt động vui chơi giải trí công cộng ngoài hai ngày này (nếu có) là trái quy định.

“Tuy nhiên, cũng có thể nhiều tổ chức, cá nhân thấy rằng việc tổ chức các hoạt động như vậy trong những ngày gần với quốc tang là không phù hợp, nên họ tự nguyện dừng. Điều này không liên quan đến quy định,” ông nhận định thêm.

Trong những ngày qua, không ít nơi cũng đã bắt đầu treo cờ rủ vài ngày trước ngày quốc tang.

Ngày 22/7, có thể nhìn thấy cờ rủ ở nhiều nơi tại Hà Nội, như trước UBND TP Hà Nội, Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền Thông, trước trụ sở Thông tấn xã Việt Nam, nhà hát Hồ Gươm…

Cùng ngày, ở TP Hồ Chí Minh, người ta cũng có thể nhìn thấy cờ rủ ở nhiều nơi.