Cựu binh Mỹ bảo vệ đồng minh Afghanistan trước nguy cơ bị trục xuất

Là một nhà báo ở Afghanistan, anh Abdul cho biết đã góp phần thúc đẩy các giá trị Mỹ như dân chủ và tự do. Anh nói rằng chính công việc này đã khiến anh bị Taliban tra tấn sau khi Mỹ rút khỏi Afghanistan vào năm 2021.

Hiện tại, anh đang ở California để xin tị nạn chính trị, trong bối cảnh có nguy cơ bị trục xuất.

"Chúng tôi tin tưởng vào những giá trị đó," anh nói. "Chúng tôi đến đây vì sự an toàn, nhưng thật không may, chúng tôi lại không có được điều đó."

Nhưng khi anh Abdul bước vào tòa án San Diego để trình bày vụ việc, anh không đơn độc.

Ông Shawn VanDiver, một cựu chiến binh Hải quân Hoa Kỳ và là người sáng lập 'Battle Buddies' – tổ chức hỗ trợ những người tị nạn Afghanistan đối mặt nguy cơ bị trục xuất – cho biết có mười cựu chiến binh đã đến dự phiên điều trần của ông. Họ không mang vũ khí, nhưng đội mũ và mặc áo sơ mi để thể hiện uy tín quân sự như một "biểu tượng sức mạnh".

"Các đặc vụ đeo mặt nạ của chính phủ liên bang đang tóm bạn bè của chúng ta, những người đã hy sinh vì chúng ta và không làm gì sai trái," ông nói.

Khoảng 200.000 người Afghanistan đã được di dời đến Hoa Kỳ sau khi Kabul rơi vào tay Taliban vào tháng 8/2021 sau khi Mỹ rút quân trong hỗn loạn sau hai thập kỷ chiến đấu chống khủng bố.

Nhiều người cho biết họ nhanh chóng cảm thấy được người Mỹ đón nhận, khi những người này ghi nhận sự hy sinh mà họ đã thực hiện để hỗ trợ quân đội Hoa Kỳ và đấu tranh cho nhân quyền.

Tuy nhiên, kể từ khi chính quyền Tổng thống Trump chấm dứt nhiều chương trình bảo vệ họ khỏi nguy cơ bị trục xuất, người Afghanistan hiện lo sợ sẽ bị trục xuất về quê nhà, nơi hiện nằm dưới sự kiểm soát của Taliban.

Ông VanDiver, người đồng sáng lập #AfghanEvac vào năm 2021 giúp các đồng minh thoát khỏi Taliban khi Hoa Kỳ rút quân, cho biết các cựu chiến binh Hoa Kỳ có nghĩa vụ bảo vệ đồng minh thời chiến của mình khỏi bị cuốn vào các cuộc truy quét nhập cư dưới thời Tổng thống Trump.

"Điều này là sai."

Hội cựu chiến binh khẳng định họ có nghĩa vụ đạo đức và pháp lý phải đứng lên ủng hộ người dân Afghanistan. Hiện tổ chức này có hơn 900 cựu chiến binh tình nguyện trên khắp cả nước.

Ông cho biết nhiều đặc vụ liên bang đang làm việc cho ICE và Bộ An ninh Nội địa vốn là cựu chiến binh và Battle Buddies tin rằng sự hiện diện của họ có thể giúp ngăn chặn các đặc vụ bắt giữ những đồng minh thời chiến.

"Hãy nhớ, đừng chống lại ICE," ông VanDiver nói với những người bạn đồng hành bên ngoài tòa án, trước phiên điều trần của anh Abdul, ám chỉ đến Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan, hay còn gọi là ICE.

"Nếu ai đó chống lại ICE, hãy quay video lại. Đó là hai quy tắc."

Khi anh Abdul và luật sư của ông ra tòa, các cựu chiến binh đứng tại hành lang bên ngoài, đối diện trong im lặng và căng thẳng với khoảng nửa tá đặc vụ liên bang đeo mặt nạ. Đó cũng chính là hành lang nơi anh Sayed Naser – một người Afghanistan, từng là phiên dịch viên và tự nhận đã làm việc cho quân đội Hoa Kỳ, bị bắt giữ hôm 12/6.

"Một cá nhân đóng vai trò quan trọng trong cam kết của Công ty chúng tôi nhằm cung cấp dịch vụ tốt nhất có thể cho khách hàng, những người là Quân đội Hoa Kỳ tại Afghanistan," một tài liệu tuyển dụng được nộp trong đơn xin tị nạn cạnh anh Naser cho biết. Tài liệu này đã được CBS News, đối tác tin tức của BBC tại Hoa Kỳ, xem xét.

"Tôi có tất cả giấy tờ," anh Naser nói với các đặc vụ khi bị còng tay và áp giải đi, theo đoạn video được một người qua đường ghi lại. "Hãy nói với họ tôi đã làm việc với quân đội Hoa Kỳ."

Từ ngày đó đến nay, anh Naser vẫn bị giam giữ, tiếp tục đấu tranh cho quyền được tị nạn chính trị sau song sắt.

Trợ lý Bộ trưởng An ninh Nội địa - bà Tricia McLaughlin nói với BBC rằng không có gì trong hồ sơ nhập cư của anh Naser "cho thấy ông đã từng hỗ trợ chính phủ Hoa Kỳ dưới bất kỳ hình thức nào".

Bất kể vụ án của anh Naser được quyết định ra sao, việc ông bị giam giữ đã trở thành động lực thôi thúc các cựu chiến binh thành lập Battle Buddies.

Họ cho rằng việc bỏ rơi các đồng minh thời chiến sẽ gây tổn hại đến an ninh quốc gia Hoa Kỳ, điều đó sẽ khiến Mỹ gặp khó khăn trong việc chiêu mộ đồng minh trong tương lai.

"Thật thiển cận khi nghĩ rằng chúng ta có thể làm điều này mà không đánh mất uy tín, ông Monique Labarre, một cựu chiến binh Lục quân Hoa Kỳ có mặt tại phiên điều trần của anh Abdul, nói. "Những người này đã được thẩm định. Họ đã tự đặt mình vào nguy cơ đáng kể khi ủng hộ chính phủ Hoa Kỳ."

Tổng thống Trump nhiều lần đổ lỗi cho Tổng thống Biden vì đã rút lui khỏi Afghanistan theo cách mà ông gọi là "đáng xấu hổ" và "nhục nhã".

Tuy nhiên, việc rút quân khỏi Afghanistan ban đầu được chính Tổng thống Trump làm trung gian trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.

Sau đó, quân đội Mỹ để lại một khoảng trống quyền lực mà Taliban nhanh chóng lấp đầy, giành quyền kiểm soát thủ đô Kabul vào tháng 8/2021.

Hàng ngàn người Afghanistan, trong đó có nhiều người từng làm việc với quân đội Mỹ và các tổ chức phi chính phủ đã đổ xô tới sân bay trong tuyệt vọng, tìm cách lên máy bay cùng công dân Hoa Kỳ.

Trong những năm tiếp theo, gần 200.000 người Afghanistan đã tái định cư tại Hoa Kỳ, một phần thông qua chương trình đặc biệt dành cho những người đối mặt với nguy cơ bị Taliban trả thù cao nhất.

Chính quyền Trump đã chấm dứt chương trình được gọi là Chiến dịch Chào đón bền vững. Họ cũng hủy bỏ các biện pháp bảo vệ tạm thời vốn giúp một số người Afghanistan cùng với những người xin tị nạn từ một số quốc gia khác tránh khỏi việc bị trục xuất do lo ngại an ninh tại quê nhà.

Bộ trưởng Bộ An ninh Nội địa - bà Kristi Noem, trong một tuyên bố về việc chấm dứt Quy chế Bảo vệ Tạm thời cho người Afghanistan, cho biết: "Tình hình an ninh ở Afghanistan đã được cải thiện và nền kinh tế ổn định không còn là rào cản để họ trở về."

Bà cũng nói thêm rằng một số người Afghanistan nhập cảnh thông qua các chương trình này "đã bị điều tra vì gian lận, đe dọa đến an toàn công cộng và an ninh quốc gia."

Nhiều người Afghanistan tại Mỹ chế giễu nhận định rằng họ sẽ an toàn nếu trở về quê hương, khẳng định tính mạng của họ sẽ gặp nguy hiểm.

"Tôi không thể làm việc. Các con gái tôi không được đến trường," bà Sofia, một phụ nữ Afghanistan sống tại Virginia nói.

Với việc quy chế bảo vệ tạm thời bị xóa bỏ, chính quyền Trump có thể tiến hành trục xuất người Afghanistan về nước. Dù điều này đến nay vẫn còn hiếm, một số trường hợp đã bị đưa sang các quốc gia thứ ba, bao gồm Panama và Costa Rica.

Gia đình cô Sofia nằm trong số hàng ngàn người Afghanistan nhận được email từ Bộ An ninh Nội địa vào tháng Tư, với nội dung: "Đã đến lúc bạn phải rời khỏi Hoa Kỳ."

Email này được gửi đến những người mang nhiều loại thị thực khác nhau, thông báo rằng thời hạn tạm tha của họ sẽ hết hạn chỉ sau bảy ngày.

Cô Sofia hoảng loạn. Cô sẽ đi đâu? Cô chưa hề rời khỏi Hoa Kỳ, trong khi đơn xin tị nạn vẫn đang chờ xét duyệt. Nhưng lá thư ấy đã gieo rắc một làn sóng sợ hãi trong cộng đồng người Afghanistan.

Khi được hỏi hôm 30/7 về việc bảo vệ các đồng minh Afghanistan từng hỗ trợ Mỹ trong chiến tranh, Tổng thống Trump trả lời: "Chúng tôi biết ai là những người tốt và ai có thể không tốt lắm. Bạn biết đấy, một số người đến đây không phải là người tốt. Và chúng tôi sẽ chăm lo cho những người đã hoàn thành nhiệm vụ."

Những người ủng hộ đã kêu gọi chính quyền Trump khôi phục Quy chế Bảo vệ Tạm thời cho người Afghanistan, nhấn mạnh rằng phụ nữ và trẻ em có nguy cơ đặc biệt dưới sự cai trị của Taliban.

Các nhà hoạt động bày tỏ hy vọng anh Naser sẽ sớm được trả tự do. Họ cho biết anh đã vượt qua bài kiểm tra "nỗi sợ hãi đáng tin cậy" trong thời gian bị giam giữ, điều này có thể mở đường cho đơn xin tị nạn chính trị, anh lo ngại sẽ bị bức hại hoặc tra tấn nếu bị trả về Afghanistan.

Nhóm Battle Buddies khẳng định sẽ tiếp tục có mặt tại tòa để bảo vệ những đồng minh thời chiến. Không rõ sự hiện diện của họ có tạo ra khác biệt gì trong phiên điều trần của anh Abdul hay không – nhưng anh đã không bị giam giữ, và hiện đang tiến gần hơn tới quyền tị nạn chính trị mà anh cho rằng mình đã được hứa hẹn.

"Thật là nhẹ nhõm," anh nói bên ngoài tòa án, gửi lời cảm ơn tới các cựu chiến binh Hoa Kỳ đã sát cánh cùng mình. Nhưng anh Abdul cũng bày tỏ lo ngại: anh vẫn sợ bị ICE bắt giam, và e rằng những giá trị Mỹ mà anh tin tưởng – và vì chúng mà anh từng bị tra tấn – có thể đang bị xói mòn.

"Ở Afghanistan, chúng tôi sợ Taliban," anh nói. "Nhưng khi ở trong trại giam của ICE, chúng tôi cũng có cùng cảm giác ấy."