Ông Macron tới Việt Nam: Thể hiện sự tin cậy, cảnh báo về Mỹ, Trung Quốc?

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đến Hà Nội, bắt đầu chuyến công du ba nước Đông Nam Á dài một tuần mà ông kỳ vọng sẽ đạt được nhiều thỏa thuận về quốc phòng, năng lượng và đổi mới công nghệ.

Trong chuyến thăm chính thức đầu tiên tới Việt Nam, từ 25-27/5, cũng là chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Pháp trong gần một thập kỷ, ông Macron dẫn đầu một phái đoàn gồm hơn chục giám đốc điều hành doanh nghiệp, theo Reuters.

Những nhân vật nổi bật tháp tùng vợ chồng tổng thống Pháp có thể kể đến Bộ trưởng Kinh tế, Tài chính và Chủ quyền công nghiệp, Số hóa Eric Lombard; Bộ trưởng Quân đội Sébastien Lecornu và Bộ trưởng Văn hóa Rachida Dati.

Dự kiến sẽ có khoảng 30 thỏa thuận được ký kết, nhằm thúc đẩy hợp tác trong nhiều lĩnh vực, bao gồm hàng không, năng lượng hạt nhân, đường sắt, năng lượng tái tạo, nghiên cứu, vệ tinh và quốc phòng, một quan chức có thông tin về các vấn đề này bật mí với Reuters.

Văn phòng Tổng thống Pháp (Điện Élysée) trước đó cũng xác nhận có "hàng chục thỏa thuận" được chuẩn bị để ký kết trong chuyến công du của ông Macron.

Hôm 24/5, truyền thông Việt Nam dẫn lời Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet cho biết dự kiến một văn kiện quan trọng sẽ được ký kết giữa Cơ quan phát triển Pháp (AFD) với Tổng công ty truyền tải điện quốc gia để xây dựng đường dây truyền tải điện.

Dự án này nằm trong khuôn khổ hỗ trợ của Pháp với Việt Nam nhằm thực hiện cơ chế quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP).

Đại sứ Việt Nam tại Pháp Đinh Toàn Thắng cho rằng chuyến thăm này sẽ là dịp để hai bên đi sâu thảo luận về nhiều lĩnh vực và dự án cụ thể. Mục tiêu là thúc đẩy các ưu tiên kinh tế-thương mại-đầu tư, đồng thời tăng cường hợp tác trong quốc phòng-an ninh, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo và y tế.

"Tôi đến đây để tăng cường mối quan hệ của chúng ta trong các lĩnh vực then chốt – quốc phòng, đổi mới, chuyển đổi năng lượng và giao lưu văn hóa," ông Macron đăng trên mạng xã hội X sau khi đáp máy bay tới Hà Nội tối 25/5.

"Pháp là một đối tác đáng tin cậy, luôn tin vào đối thoại và hợp tác," ông Macron viết.

Theo Reuters, vị tổng thống sẽ tìm cách cho thấy Pháp và châu Âu như những nước bảo vệ hợp tác quốc tế và thương mại dựa trên luật lệ, vào thời điểm mà các cường quốc khác như Mỹ dưới thời ông Trump và Trung Quốc đang có những cách tiếp cận mang tính "cưỡng bức" hoặc "hung hăng" hơn.

'Không nên nhượng bộ trước Mỹ'

Chuyến thăm của ông Macron tại Việt Nam, Indonesia và Singapore diễn ra trong bối cảnh Pháp và Liên minh châu Âu (EU) đang nỗ lực củng cố quan hệ thương mại với châu Á, nhằm giảm thiểu những bất ổn từ các biện pháp thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Ở chiều ngược lại, các nhà quan sát nhận định Việt Nam đang tích cực tìm thị trường mới thay cho Mỹ khi phải đối mặt với rủi ro bị áp thuế quan lên đến 46% vào tháng Bảy.

Tổng thống Macron sẽ nhấn mạnh sự tôn trọng của Pháp đối với chủ quyền của các quốc gia châu Á vốn đang "bị kẹp giữa Mỹ và Trung Quốc", kênh truyền hình Pháp France 24 dẫn lời một trợ lý tổng thống.

Viên trợ lý khẳng định tổng thống đang bảo vệ các quy tắc thương mại quốc tế vì "không muốn một khu rừng nơi luật rừng của kẻ mạnh lên ngôi". Trợ lý này nói thêm rằng thông điệp của ông Macron nhắm đến cả Washington và Bắc Kinh.

Trước khi khởi hành tới Việt Nam, ông Macron đã điện đàm với lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, đề nghị sự "cạnh tranh công bằng" giữa hai nước.

Sự sẵn sàng của Pháp trong việc tham gia quyết đoán vào địa chính trị Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mang lại cho Việt Nam một đối trọng hữu ích trước ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc, France 24 dẫn lời Tiến sĩ Nguyễn Khắc Giang từ Viện ISEAS-Yusof Ishak của Singapore.

Do Việt Nam là một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, và đang chịu áp lực từ Washington phải mua nhiều hàng hóa Mỹ hơn để tránh mức thuế 46%, các quan chức châu Âu trước chuyến thăm của ông Macron đã cảnh báo Việt Nam nên cẩn trọng trong các nhượng bộ với Nhà Trắng, các nguồn tin chia sẻ với Reuters.

Một quan chức nhận định rằng trong các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ, "Việt Nam nên đảm bảo không đưa ra các quyết định gây bất lợi cho lợi ích của châu Âu".

Người này cũng lưu ý rằng các nhà lãnh đạo Việt Nam đã được thông báo rằng điều này có thể gây nguy hiểm cho mối quan hệ chặt chẽ với EU, vốn có hiệp định thương mại tự do với Việt Nam và là một trong những đối tác mua hàng lớn của Việt Nam.

Việc Tổng thống Macron có nhấn mạnh lại thông điệp này tại Hà Nội hay không phụ thuộc vào các thỏa thuận mà hai nước đạt được vào ngày 26/5.

Tổng giá trị nhập khẩu của Mỹ đối với hàng hóa Việt Nam năm 2024 - theo số liệu phía Mỹ - đạt 136,6 tỷ USD, tương đương 30% GDP của Việt Nam.

Trong khi đó, kim ngạch thương mại song phương năm 2024 giữa Pháp và Việt Nam chỉ ở mức 5,42 tỷ USD, theo Tạp chí Tài chính của Bộ Tài chính.

Một trong những công ty được chú ý nhiều nhất trong chuyến thăm Hà Nội của ông Macron là nhà sản xuất máy bay châu Âu Airbus. Đây là nhà cung cấp máy bay chính cho Việt Nam, với máy bay của hãng chiếm 86% số máy bay hiện đang được các hãng hàng không Việt Nam khai thác, theo công ty phân tích Cirium.

Theo hai nguồn tin có thông tin về các cuộc thảo luận sẽ diễn ra trong chuyến thăm của ông Macron, có thể có tiến triển trong một thỏa thuận giữa hãng hàng không giá rẻ VietJet và Airbus. Thỏa thuận này sẽ tiếp nối một thỏa thuận sơ bộ đã ký năm ngoái về việc giao 20 máy bay thân rộng A330neo.

"Chúng tôi không bình luận về các cuộc thảo luận mà chúng tôi có hoặc không có với các hãng hàng không," người phát ngôn của Airbus phản hồi Reuters.

Một trong những đề nghị được nhắc đến thường xuyên nhằm thu hẹp thặng dư thương mại Việt-Mỹ là hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines và hãng hàng không VietJet mua ít nhất 250 máy bay Boeing từ nhà sản xuất máy bay Mỹ cùng tên.

Các quan chức Việt Nam và Mỹ cho rằng điều này sẽ giúp thu hẹp thâm hụt đối với Mỹ và có thể xoa dịu ông Trump.

Các quan chức châu Âu lo ngại Airbus có thể mất đi những thỏa thuận tiềm năng này. Quan ngại càng có thêm cơ sở khi VietJet trong tháng Tư đã vận hành máy bay COMAC của Trung Quốc vào thời điểm mà Chủ tịch Tập Cận Bình đang có chuyến thăm khu vực tương tự như chuyến công du của ông Macron.

Trước chuyến đi của ông Macron, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) đã lên tiếng kêu gọi ông bày tỏ quan ngại về "tình hình nhân quyền ngày càng tệ của chính phủ Việt Nam" vì cho rằng nước này đang có hơn 170 tù nhân chính trị bị buộc tội và kết án theo những "luật hà khắc" hình sự hóa quyền tự do ngôn luận và hoạt động ôn hòa vì nhân quyền, dân chủ.

Tuy nhiên, theo hãng tin AFP của Pháp, việc đưa ra một lời kêu gọi công khai sẽ không phải là phong cách của Tổng thống Macron - người thường xuyên nói rằng mình thích nêu các vấn đề nhạy cảm sau cánh cửa khép kín.