Pháp đặt hai điều luật mới cho tội 'sát hại môi trường'
Nguồn hình ảnh, Reuters
Pháp xử tù tới 10 năm và phạt 4,5 triệu euro cho tội cố ý hủy hoại môi trường trong lúc một số nước châu Âu lên kế hoạch bỏ xe chạy xăng và diesel trong tương lai gần.
Tại Pháp, nữ Bộ trưởng Chuyển đổi Sinh thái Barbara Pompili và Bộ trưởng Tư pháp Eric Dupond-Moretti công bố hôm Chủ Nhật vừa qua rằng nước này Pháp sẽ đưa ra hai khái niệm tội phạm mới là “tội gây ô nhiễm” và “tội gây nguy hiểm cho môi trường”.
Các nhà vận động từng kêu gọi các nước ra luật xác định tội “ecocide” - sát hại môi sinh.
Theo giới chức Pháp, ý tưởng đó tốt nhưng khái niệm “ecocide” quá rộng nên họ sẽ chỉ ra luật tăng hình phạt tiền tới 4,5 triệu euro và tù tới 10 năm cho hai tội danh mới để bảo vệ môi trường.
Hai tội danh này nhắm vào các hành vi hình sự mà hậu quả cuối cùng có thể là “làm chết hệ sinh thái”, theo các báo châu Âu.
Xử phạt nặng cho hành vi cố ý
Trả lời tuần báo Journal du Dimanche (JDD) hôm 22/11, hai bộ trưởng Pháp xác nhận ý tưởng về tội 'ecocide' được nói đến từ lâu nhưng nước Pháp sẽ chỉ tăng hình phạt với sự vi phạm cố ý (intentional violation) với luật bảo vệ môi trường đã có.
Tổ chức 'Công ước Công dân vì Khí hậu' () do chính nhà nước Pháp lập ra một năm trước đã tập hơn 150 đại diện của xã hội Pháp để bàn về các cách bảo vệ môi trường.
Họ đã trình lên Tổng thống Emmanuel Macron 149 đề xuất và có 146 được biến thành chính sách, trong đó có việc ra hai điều khoản mới, với mức hình phạt tăng để xử lý tội vi gây ô nhiễm hoặc gây hại cho môi trường.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Nếu như Pháp và một số nước đang tính chuyện đưa 'sát hại thiên nhiên' vào luật, vấn đề của giới vận động là làm sao để 'tội ác chống thiên nhiên' được quốc tế công nhận.
Cụ thể là họ muốn các tội chống lại thiên nhiên có thể khiến kẻ vi phạm phải ra trước Tòa án Hình sự Quốc tế (International Criminal Court).
Hiện tòa này mới chỉ xử bốn tội: diệt chủng (genocide- nguyên văn là giết loài người), tội ác chống nhân loại, tội ác chiến tranh và tội xâm lăng (crimes of aggression).
Nhà vận động Jojo Mehta hy vọng rằng cộng đồng quốc tế “đã tới lúc cần thừa nhận phá hoại môi sinh là tội ác”, và bà nói cần “vạch ra lằn ranh đỏ về đạo đức”.
Các chính phủ có thể ra luật nghiêm khắc trừng phạt ai phá hoại môi trường, nhưng để thành luật quốc tế thì 'ecocide' cần đa số quá bán của các thành viên Liên hiệp quốc thông qua, tức là ít nhất 82 nước.
Việc này xem ra rất khó vì nếu phạm vi trừng phạt của tội 'sát hại thiên nhiên' nhắm vào cả các chính phủ, chính trị gia đương quyền (như tội diệt chủng), thì khó có chuyện họ ủng hộ đưa nó thành luật quốc tế, tức là thành một phần của Hiệp ước Rome về Tòa án Hình sự Quốc tế.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Tiến tới năng lượng sạch
Dù vấn đề pháp lý không dễ giải quyết trên bình diện quốc tế, nhiều nước châu Âu đã có các quy định, luật và chính sách khác nhau để thực hiện cam kết chống biến đổi khí hậu, thúc đẩy công nghệ dùng năng lượng sạch.
Đức đã có nhiều luật và quy định về khí thải (emission law), về nước thải, chuẩn xây dựng, thiết kế công nghiệp với mức phạt lên tới 50 nghìn euro cho một lần vi phạm hành chính. Ngoài ra là các điều luật hình sự, gồm cả hình phạt tù giam cho tội nghiêm trọng gây hại cho môi trường.
Nhìn chung, cả Đức và toàn bộ các nước thành viên EU đều cam kết đặt ra tiêu chí cắt giảm khí CO2 sau các cam kết UNFCCC và Nghị định thư Kyoto, cùng Thỏa thuận Paris.
Châu Âu còn đặt ra kế hoạch về khí hậu và năng lượng sạch, tái tạo đến 2030 (Climate and Energy Policy Framework 2030).
Để đạt được các mục tiêu đầy tham vọng này, việc xử phạt nặng (như Pháp và Đức đã và đang làm), chắc chắn là chưa đủ.
Người ta thấy càng ngày càng cần phải thay đổi toàn bộ cách vận hành của giao thông, vì hành vi lái xe, dùng phương tiện công cộng và tư nhân trong sinh hoạt và kinh tế, không thể bị coi là 'vi phạm' luật môi trường, nhưng tác động đến môi trường lại rất lớn.
Vì thế, các nước châu Âu đang tiến tới việc cấm hẳn xe hơi chạy xăng và dầu diesel trong 10-15 năm tới.
Anh Quốc, nước chủ trì Hội nghị Toàn cầu về Biến đổi Khí hậu (COP26) tại Glasgow, Scotland tháng 11/2021, nói sẽ không cho mua, đăng ký xe hơi chạy xăng và dầu diesel từ năm 2030.
Sau thời điểm đó là quá trình chuyển dần sang xe chạy năng lượng sạch.
Quá trình này đòi hỏi Anh Quốc phải thiết kế hàng trăm nghìn trạm xác pin cho ô-tô và hỗ trợ thị trường để giảm giá xe chạy điện hiện vẫn cao gấ̃p 2-3 lần xe chạy xăng.
Pháp sẽ cấm hẳn xe hơi chạy xăng và diesel từ 2040.
Tính đến tháng 7/2020, chính phủ Đức không chỉ hỗ trợ các nhà sản xuất xe hơi chuyển dần công nghệ sang làm xe chạy động cơ điện, mà còn bù giá cho người mua xe tới 6000 euro nếu họ mua xe điện.
Khoản tiền này cao hơn hẳn tiền giảm giá 3000 bảng mà chính phủ Anh giúp cho các hãng bán xe, trong chương trình 'Plug-in Car Grant'.
Cùng lúc, nhiều tập đoàn năng lượng tại châu Âu đang lên kế hoạch khai thác động cơ 'fuel cell' dùng hydrogen là chất trung chuyển năng lượng sạch cho giao thông công cộng.
Một ví dụ ở Anh là chính phủ vừa duyệt dự án của công ty cấp nước Welsh Water nhằm biến khí sinh học (biogas) từ chất thải thành năng lượng hydrogen.
Công ty hiện phục vụ 3 triệu cư dân ở Wales, Herefordshire và Cheshire lên kế hoạch dùng 100% nhiên liệu cho hoạt động cung cấp nước của họ vào năm 2050 bằng nguồn năng lượng sạch và tái tạo, gồm hydrogen, điện gió và điện mặt trời.
