Vì sao Việt Nam chưa chúc mừng ông Joe Biden?
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Nhiều quốc gia và nguyên thủ, lãnh đạo nhà nước ở quốc tế và khu vực châu Á mới đây đã có giao thiệp, chúc mừng ông Joe Biden sau khi ông được truyền thông Mỹ loan tin thắng cử và trở thành Tổng thống đắc cử trong cuộc bầu cử chạy đua vào Nhà Trắng năm 2020.
Trong các quốc gia trên, mới đây tại châu Âu có các lãnh đạo Anh, Đức, Pháp, tại châu Á có lãnh đạo Nhật Bản, Hàn Quốc chúc mừng và mới nhất hôm 13/11, chính quyền Trung Quốc, qua phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao, cũng đã chúc mừng ông Joe Biden, trong lúc có nhiều giao thiệp được thực hiện qua đường điện đàm trực tiếp.
Hôm 12/11/2020, một số nhà quan sát bang giao Việt - Mỹ và thời sự, chính trị từ Việt Nam và hải ngoại chia sẻ với BBC News tiếng Việt bình luận của mình về Việt Nam.
"Truyền thông chính thống cũng đã biết rõ và quốc tế cũng đã biết rồi, rằng chính phủ Việt Nam là một chính phủ có thể nói là rất thận trọng trong quan hệ đối ngoại, nhất là vấn đề phải nói rất nhạy cảm hiện nay trong mối quan hệ với Hoa Kỳ mà nó có liên quan đến địa chính trị nữa, do đó vấn đề hợp tác kinh tế và mối quan giữa hai nước trong mấy năm qua ngày một tốt hơn," từ Viện Chính sách, Pháp luật và Phát triển thuộc Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam", Phó Giáo sư Hoàng Ngọc Giao nói với BBC tại một hội luận Bàn tròn thứ Năm hôm 12/11/2020.
"Và truyền thống của các nhà lãnh đạo Việt Nam cũng vậy thôi, đối với các nước mới được bầu, chỉ khi có những tuyên bố chính thức về người nguyên thủ quốc gia của nước đó thì lãnh đạo Việt Nam mới có lời chúc mừng.
"Cho nên tôi không cho hiện tượng trong lúc một số các nhà lãnh đạo nước ngoài đã chúc mừng ông Joe Biden, mà lãnh đạo Việt Nam chưa thể hiện gì cả, điều này hoàn toàn phù hợp với thực tiễn trước đây của Việt Nam trong quan hệ với các nước khác, khi mà có một nguyên thủ quốc gia mới và điều này cũng là bình thường.
"Và tôi ủng hộ đường lối đối ngoại và cách thức phản ứng của các lãnh đạo Việt Nam về việc chúc mừng tổng thống đắc cử như hiện nay, theo tôi, rất là đúng."
"Chúc mừng đón đầu hay nên thận trọng?"
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Đánh giá phản ứng của một số quốc gia khác cùng giới nguyên thủ ở một số nơi trên thế giới trong dịp này, ông Hoàng Ngọc Giao nói thêm:
"Chính sách đối ngoại của ông Donald Trump theo tôi đánh giá là công bằng, nhưng chưa chắc đem lại sự hài lòng cho lãnh đạo của một số nước, đặc biệt là những nước đồng minh... Ông Donald Trump sòng phẳng, yêu cầu là phải có đóng góp vào cho ngân sách của Nato, đóng góp thêm trên 2% mức tổng GDP, chứ không thể để nước Mỹ bao cấp mãi được, điều này chắc chắn về mặt cá nhân sẽ gây ảnh hưởng, một số nguyên thủ ở châu Âu chắc là sẽ không đồng tình.
"Và ngay cả Nhật Bản, Hàn Quốc chắc cũng không cảm thấy vui lắm, đấy là một điều tôi nhận thấy. Điều nữa là ông Trump thực hiện đường lối tiết kiệm chi phí và rút bớt quân đi, cũng có thể điều này tạo ra những sự không hài lòng và vì thế có thể có những lãnh đạo ở châu Âu hoặc là Nhật Bản chúc mừng ông Biden.
"Nhưng tôi tin rằng sự chúc mừng đó, tôi không đọc nội dung những chúc mừng đó như thế nào, nhưng về hình thức cũng có những trường hợp viết trên Twitter, hay thể hiện bằng một cách nào đó ngoại giao đón đầu hay xã giao một chút, cái đó tôi thấy có, còn chuyện công nhận một cách chính thức về mặt nhà nước với những nước đó, tôi nghĩ họ cũng phải thận trọng, chứ không thể nào mà vội vàng được," Phó Giáo sư Hoàng Ngọc Giao nói với BBC hôm thứ Năm từ Hà Nội.
"Việt Nam chờ là không bất ngờ"
Từ Đại học Leiden, Hà Lan, Phó Giáo sư Jonathan London, nhà nghiên cứu xã hội học và chính trị, bình luận với BBC hôm 12/11.
"Tôi không bất ngờ lắm, như ông Hoàng Ngọc Giao có nói đó là một hồ sơ nhạy cảm, nên việc Việt Nam chờ là không bất ngờ.
"Ông Tập Cận Bình - lãnh đạo Trung Quốc - chưa nói gì, ông Putin - lãnh đạo Nga - chưa nói gì, ông Bolsonaro - Tổng thống Brazil, chưa nói gì.
"Ba người đó cũng có những đặc điểm chung; và tất cả những nước có nền chính trị dân chủ đã chúc mừng ông Biden.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
"Trừ Mexico, vì Mexico có một đoạn trên Hiến pháp nói rằng phải có kết quả chính thức mới có thể chúc mừng được.
"Điều đó cũng có thể hiểu thôi, tôi thấy là trên thế giới, các lãnh đạo của các nước mà có nền dân chủ thì đều đã thấy rất rõ kết quả cuộc bầu cử thế nào...
"Tôi cũng hiểu quan điểm của các bạn mà nói là phải có kết quả chính thức thì mới tuyên bố là ai đã thắng cử.
"Nhưng cái mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây là trong truyền thống của Mỹ, những gì đang diễn ra ở Mỹ rất là bất thường.
"Và nó đã gây nhiều lo ngại trên thế giới về niềm tin và sự vững mạnh của nền dân chủ Mỹ," học giả Jonathan London nêu quan điểm.
Từ Houston, Texas, Hoa Kỳ, blogger Mẹ Nấm - Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, cựu tù nhân lương tâm tại Việt Nam, nói với cuộc hội luận của BBC hôm thứ Năm:
"Các quốc gia chuẩn bị chúc mừng tổng thống đắc cử cũng khác nhau, nhưng quan sát thì không lạ, vì chúng ta thấy Nga..., Brazil lẫn Việt Nam vẫn đi theo tiêu chí là chờ đợi kết quả cuối cùng và điều này cho thấy sự thiếu chuẩn bị trong đường lối ngoại giao.
"Nếu đọc báo Việt Nam sẽ thấy, mặc dù không chúc mừng ông Joe Biden, nhưng báo Tuổi Trẻ, là tờ báo Việt Nam mà ở đây đã chạy tiêu đề rằng dù ai có là tổng thống Mỹ thì quan hệ Việt - Mỹ cũng sẽ không thay đổi.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
"Cho nên chúng ta phải nói với nhau rằng nhiệm kỳ của tổng thống ở Hoa Kỳ là một nhiệm kỳ mà một đời, hay hai đời, bốn năm hay tám năm, thì nó vẫn phải chạy theo chính sách của hai đảng chính là đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa.
"Cho nên chuyện chúc mừng hay không hoàn toàn tùy thuộc vào quyết định của các nguyên thủ quốc gia, nhưng căn cứ vào thời điểm lời chúc mừng được đưa ra và thái độ chúc mừng của từng quốc gia, chúng ta có thể thấy xu hướng nắm bắt và chuẩn bị ngoại giao cho Hoa Kỳ ở các thời điểm cho các quốc gia mà chuẩn bị cho một xu hướng ngoại giao dài hơi, mà họ đã chuẩn bị thái độ như vậy."
Nhân dịp này, blogger Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, người đang cư trú tại tiểu bang Texas, chia sẻ thêm cảm nhận về một số điều mà bà gọi là bất thường qua kỳ bầu ở Mỹ năm 2020:
"Tôi xin chút xíu ý kiến ở đây đối với ý kiến nói rằng có hơn 71 triệu người bầu cho ông Donald Trump, thì cũng không thể phủ nhận rằng hơn 76 triệu người đã bầu cho ông Joe Biden và kỳ bầu cử năm nay phải nói là bất thường, bởi vì số lượng cử tri đi bầu ở Hoa Kỳ vượt quá mức tưởng tượng.
Nguồn hình ảnh, FB Nguyen Ngoc Nhu Quynh
"Và nó cũng là thành công của những người đi vận động tranh cử, người ủng hộ ông Trump quyết định ra ủng hộ, người ủng hộ ông Biden hoặc muốn thay đổi nước Mỹ cũng ra ủng hộ, nhưng có một tỷ lệ mà nhìn qua đó chúng ta cũng có thể thấy rằng người trẻ đi bầu, đặc biệt số liệu từ các học xá Đại học phản ánh rằng thực tế ở nước Mỹ sau 4 năm, sau nhiều thay đổi, sau nhiều xu hướng mà truyền thông dòng chính bị tấn công, hoặc là bị dán nhãn tin giả (fake news), ở đây chúng ta phải nói thẳng thắn rằng không có chuyện các hãng truyền thông đưa tin giả, mà có thể tùy theo quan điểm của các hãng truyền thông sẽ đưa sự thực theo quý khán, thính giả tiếp cận và tùy theo quan điểm của người đọc.
"Cho nên vì tôi là một người quan sát và tôi cũng không muốn mình nghiêng về bên nào, nhưng có những giá trị như thứ nhất: nền Cộng hòa lập Hiến và thứ hai hệ thống bầu cử của Hoa Kỳ là hình mẫu của nhiều quốc gia và hiện nay cả hai cái đó được thấy là đang bị tấn công.
"Nếu trước đây người ta tự tin vào truyền thông chính thống của Hoa Kỳ bao nhiêu, thì ngày hôm nay với việc bị gọi là tin giả, người ta không còn niềm tin vào những hãng tin uy tín nữa, chẳng hạn người ta có niềm tin rằng hệ thống bầu cử của Hoa Kỳ là ưu việt, thậm chí nhiều quốc gia xem đó là hình mẫu, cuối cùng bây giờ thế nào.
"Có ý kiến nói rằng báo chí Việt Nam không làm chuyện đó, nhưng tôi quan sát báo chí mỗi ngày, khi tôi đọc những bản tin nói rằng tố cáo gian lận bầu cử, chỗ này, chỗ kia có gian lận, nhưng các tờ báo tại Việt Nam lại không làm một việc tiếp theo là cập nhật tất cả những phán quyết, ví dụ như phán quyết từ Tòa án ở Michigan, hay phán quyết từ Tòa án ở Wisconsin, hay phán quyết mà không cập nhật điều kiện kèm theo về bầu cử ở từng tiểu bang, thì nó cho người ta một bức tranh không hoàn chỉnh.
"Và khi người ta nhìn một bức tranh không hoàn chỉnh thì có thể thấy ở Việt Nam, người ta đang nghi ngờ về tính xác thực của hệ thống bầu cử, đó chính mới là điều mà tôi quan tâm vì nó tác động đến những người đang tiếp cận những giá trị tự do, dân chủ, tam quyền phân lập và Cộng hòa lập hiến."
Ba nguyên nhân nào đằng sau việc "chậm chúc mừng"?
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Trở lại với phản ứng của chính quyền Việt Nam sau khi ông Joe Biden được truyền thông Mỹ loan tin trở thành tổng thống đắc cử, một cựu quan chức ngoại giao Việt Nam từ Hà Nội, Đại sứ, Tiến sỹ Đinh Hoàng Thắng nêu bình luận của mình với BBC cũng hôm thứ Năm:
"Theo tôi, phản ứng của Việt Nam là chưa chúc mừng ông Joe Biden đắc cử. Điều này có thể do ba nguyên nhân:
"Một, là vì cẩn thận và tôn trọng chính thống. Mà thận trọng là có cái lý của nó, vì tuy "cửa thắng" của Donald Trump hẹp nhưng mấy ngày gần đây câu chuyện kiện tụng có vẻ căng trở lại. Việc phe của ông Trump tuyên bố khởi kiện đến cùng chưa biết kết quả ra sao. Sau tuyên bố của ngoại trưởng Mike Pompeo, Việt Nam càng thiên về lập trường chờ đợi.
"Thứ hai, đây là công việc nội bộ nước Mỹ. Ngay sau hôm bầu cử, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết, ai làm tổng thống cũng sẽ ủng hộ tiến trình phát triển quan hệ với Việt Nam nên Việt Nam có vẻ không vội để tránh bị lỡ trớn.
"Và thứ ba, theo tôi Việt Nam muốn giữ thông lệ quốc tế. Các nước ASEAN, Brazil... và Nga cũng chưa bày tỏ thái độ. Có thể Việt Nam đợi thủ tục và luật pháp Mỹ, chờ kết quả kiểm phiếu ở 50 tiểu bang và kết quả bỏ phiếu của các đại cử tri," Tiến sỹ Đinh Hoàng Thắng, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan, hiện là Giám đốc Truyền thông của Viện Nghiên cứu các vấn đề Phát triển (VIDS), nêu quan điểm.
