Nghi án Tenma Việt Nam: Nhật buộc tội dàn lãnh đạo hối lộ quan chức Việt Nam
Nguồn hình ảnh, Vietnamnet
Các công tố viên Tokyo đã buộc tội ba người thuộc công ty nhựa Nhật Bản với tội danh hối lộ các quan chức hải quan và thuế Việt Nam để chi nhánh công ty này tại Việt Nam trốn nộp thuế.
Đơn vị điều tra đặc biệt của Văn phòng Công tố quận Tokyo ngày 23/5 đã công bố cáo buộc đối với Kaneto Fujino, 69 tuổi, cựu chủ tịch Tenma Corp., Tsutomu Hosogoe, 57 tuổi, cựu giám đốc phụ trách kế hoạch doanh nghiệp và Haruhiko Yoshida, 51 tuổi, cựu chủ tịch Công ty Tenma Việt Nam, công ty con của Tenma, truyền thông Nhật đưa tin ngày 23/05.
"Chính phủ Việt Nam đã yêu cầu Tenma Việt Nam phải trả số tiền tương đương 1,8 tỷ yên (14 triệu USD) tiền truy thu thuế cho năm 2017."
"Để giảm số tiền đó, ba nghi phạm bị buộc tội đã đưa số tiền mặt trị giá khoảng 9,8 triệu yên cho các quan chức [hải quan và thuế] tại văn phòng công ty con vào năm 2017," báo Asahi đưa tin.
Bài báo nói báo cáo của ủy ban thuộc bên thứ ba do Tenma thành lập cho hay Tenma Việt Nam được miễn trả thuế truy thu sau khi đưa số tiền này,
Ông Hosogoe và ông Yoshida cũng bị buộc tội đưa khoảng 13,8 triệu yên cho các quan chức Việt Nam trong năm 2019 với mục đích tương tự.
Như vậy tổng số tiền cả hai lần đưa hối lộ là 23,6 triệu yên, dường như thấp hơn số tiền khoảng 25 triệu yên truyền thông Nhật đăng tải vào khoảng 2 năm trước.
Chưa rõ số tiền chênh lệch này có phải do tỉ giá qui đổi vào các thời điểm đưa tin hay không và số tiền đưa hối lộ cho quan chức Việt Nam là loại tiền gì.
Tenma cho biết hôm thứ Hai 23/05 rằng công ty sẽ "làm việc để ngăn chặn sự tái diễn và nỗ lực trong toàn hãng để khôi phục niềm tin vào công ty."
Chủ tịch công ty mẹ Tenma Corp. tại Tokyo là Kaneto Fujino bị buộc tội duyệt chi các khoản tiền này, vốn bị cáo buộc là vi phạm Luật Phòng chống Cạnh tranh Không lành mạnh của Nhật Bản.
Tenma được cho là đã tự trình báo các khoản hối lộ này với giới công tố Tokyo và giới chức điều tra của Nhật đã thông qua các kênh ngoại giao để yêu cầu nhà chức trách Việt Nam hỗ trợ điều tra.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ngày 28/5/2020 đã giao các cơ quan chức năng khẩn trương kiểm tra sau khi báo Nhật tường thuật công ty sản xuất nhựa Tenma, đặt trụ sở ở Tokyo, đã tự nguyện báo với công tố viên quận Tokyo rằng Tenma Việt Nam đã hối lộ hai lần với khoảng 5,4 tỷ đồng (với tỉ giá khi đó) cho một số cán bộ hải quan và ngành thuế Bắc Ninh để được giảm thuế.
Nguồn hình ảnh, EPA
Ngày 26/05/2020, Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam nói "phía Việt Nam đang phối hợp với phía Nhật để điều tra nghi vấn về vụ việc này".
"Nhật là nơi xuất phát nguồn gốc thông tin của vụ việc, mình phải có phối hợp quốc tế để điều tra tội phạm," Đại tướng Tô Lâm nói.
Vào ngày 3/8/2020 Thiếu tướng Tô Ân Xô trả lời về vấn đề liên quan tới vụ Công ty Tenma Việt Nam bị nghi hối lộ công chức, cán bộ thuế, hải quan Bắc Ninh.
Chánh Văn phòng, Người phát ngôn Bộ Công an nói "có hai đại diện liên quan của công ty là Tổng giám đốc đại diện pháp luật của công ty và Giám đốc hành chính sản xuất đều đã xuất cảnh về Nhật Bản do dịch COVID-19, hiện chưa trở lại Việt Nam nên đến nay cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an chưa thể xác minh hai đại diện này từ phía bạn".
"Đến nay, Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Ngoại giao, cơ quan đại diện Nhật Bản tại Việt Nam thu thập thông tin và sẽ điều tra làm rõ vụ việc theo quy định".
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Điều tra của Việt Nam
Cũng vào thời điểm đó Bộ Tài chính đã yêu cầu Tổng cục Thuế tạm đình chỉ công tác 5 công chức và Tổng cục Hải quan đã tạm đình chỉ 6 công chức tại tỉnh Bắc Ninh.
Tuy nhiên số công chức này vào ngày 17/6 đã làm việc lại bình thường sau thời hạn bị đình chỉ công tác 15 ngày và đoàn thanh tra Bộ Tài chính kết thúc cuộc thanh tra tại Cục Hải quan Bắc Ninh và Cục Thuế tỉnh Bắc Ninh vào tháng 9 năm 2020.
Vào tháng 12 năm 2020, Bộ Tài chính Việt Nam có báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ về nghi án Công ty TNHH Tenma Việt Nam (công ty 100% vốn đầu tư Nhật Bản tại tại KCN Quế Võ, Bắc Ninh, Việt Nam) đã hối lộ một số cán bộ, công chức Việt Nam tại Cục Hải quan tỉnh Bắc Ninh 25 triệu yên Nhật .
Kết quả thanh tra của Thanh tra Bộ Tài chính khi đó cho rằng "Công ty Tenma Việt Nam là doanh nghiệp chế xuất nên không phải nộp thuế giá trị gia tăng, thuế nhập khẩu và thuế xuất khẩu và việc khai báo của công ty này phù hợp với quy định của pháp luật".
Báo cáo khi đó nói Công ty Tenma "không trốn thuế" trong quá trình nhập khẩu linh kiện để sản xuất-xuất khẩu".
Tuy nhiên báo cáo của Bộ Tài chính gửi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói "việc kết luận Công ty TNHH Tenma Việt Nam có hối lộ đoàn kiểm tra sau thông quan hay đoàn kiểm tra thuế không thì ''vẫn chưa có thể kết luận được" dù bộ này cũng đã phối hợp với cơ quan điều tra của Bộ Công an để làm rõ.
"Kết luận thanh tra của Bộ Tài chính đã được gửi cho Cục cảnh sát điều tra về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03), Bộ Công an để tiếp tục điều tra, làm rõ," báo Pháp luật đưa tin.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn khi đó được Thanh Niên dẫn lời nói rằng "Việc hối lộ hay không thì chúng tôi cũng gửi hồ sơ cho Bộ Công an, bên đó họ điều tra".
"Có hay không việc cán bộ, công chức Việt Nam nhận hối lộ 25 triệu yên Nhật của Công ty Tenma, cơ quan điều tra của Bộ Công an sẽ kết luận," một lãnh đạo thanh tra Bộ Tài chính vào thời điểm đó nói với báo Tuổi Trẻ.
Kể từ khi Nhật đưa tội hối lộ hải ngoại vào Luật Chống Cạnh tranh không lành mạnh năm 1998 thì mới chỉ có năm vụ khởi tố hối lộ hải ngoại, tính đến cuối năm 2019.
Trong năm vụ này, có hai vụ liên quan Việt Nam. Một vụ liên quan phát hiện Công ty tư vấn quốc tế Thái Bình Dương (PCI) đã hối lộ tổng cộng 820.000 USD để được tham gia dự án giao thông có vốn vay Nhật Bản tại TP HCM. Tòa ở quận Tokyo đã phạt bốn nhân viên của PCI án tù từ một năm rưỡi tới hai năm rưỡi hồi năm 2009.
Một vụ khác là vào tháng Hai 2015 khi tòa ở Tokyo xử vụ công ty tư vấn đường sắt Japan Transportation Consultants Inc (JTC) đã hối lộ tại nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Ba cựu lãnh đạo của JTC bị phạt tù từ hai tới ba năm và JTC bị phạt 90 triệu yên.
Theo luật hiện nay của Nhật Bản, công dân Nhật hối lộ viên chức nước ngoài có thể bị tù tối đa 5 năm và tiền phạt tối đa 5 triệu yên.
