Duyệt binh giữa đại dịch Covid -19, Belarus chơi trội hơn Nga

Không có xe tăng, không có duyệt binh và các cựu chiến binh ở trung tâm Moscow dịp kỷ niệm 75 năm ngày chiến thắng Phát xít Đức trong Thế chiến Thứ hai.

Lễ duyệt binh ngày 9 tháng Năm ở Quảng trường Đỏ bị hủy vì đại dịch, nhưng ở nước láng giềng Belarus, lễ duyệt binh vẫn tiến hành tại trung tâm thủ đô Minsk, với một chương trình có cả hòa nhạc và pháo hoa.

Vì sao vẫn có duyệt binh?

Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko dường như không nao núng trước đại dịch. Ông không theo mô hình áp dụng các biện pháp hạn chế trên diện rộng của các nước châu Âu khác.

Còn Nga hiện vẫn đang thực hiện phong tỏa và trong bảy ngày liên tiếp, ghi nhận trên 10.000 ca nhiễm Covid-19 mới.

Thế nhưng ông Lukashenko không chịu hủy lễ duyệt binh, vì nó mang mục đích thể hiện lòng yêu nước: nó nhắc nhở người dân Belarus về gian khổ và hy sinh dưới thời Xô Viết.

Phát biểu trước lễ duyệt binh, ông nói: "Họ hy sinh mạng sống để chúng ta được sống ngày hôm nay, vì thế chúng ta có thể tưởng niệm những anh hùng của chúng ta trong ngày thiêng liêng này. Chúng ta không thể làm điều gì khác."

Ông Lukashenko đã cầm quyền từ năm 1994, với áp dụng quyền lực chuyên chế ở Belarus tương tự như thời Xô Viết.

Đức Quốc xã chiếm đóng Belarus từ 1941 - 1944 làm suy kiệt nước này: khoảng một phần tư dân số chết, trong đó có gần như toàn bộ cộng đồng Do Thái.

Vì thế, cũng như ở Nga, Ngày Chiến thắng là một dịp thể hiện lòng yêu nước sâu sắc cho nhiều người dân Belarus.

Virus corona đã ảnh hưởng tới Belarus ra sao?

Chính quyền Belarus ghi nhận 21.101 ca nhiễm Covid-19, sau khi làm 240.000 xét nghiệm. Họ cho biết 121 người đã tử vong.

Hiện không có thông tin gì về con số của các vùng, và nhà báo không được phép phỏng vấn nhân viên y tế hay tìm hiểu chuyện gì đang xảy ra trong các bệnh viện.

Các cửa hàng, trường học và giao thông công cộng tiếp tục hoạt động như bình thường. Nhưng bộ y tế nước này khuyến cáo người dân tránh tụ tập đông người, dùng nước rửa tay sát khuẩn và đeo khẩu trang, đặc biệt là những người trong diện có nguy cơ cao.

Và bản thân người Belarus hiểu rõ nguy hiểm. Một số công ty đã khuyến khích nhân viên làm việc tại nhà khi có thể. Một số trường đại học và cấp ba giảm số học sinh đến trường vào giờ cao điểm và chuyển sang dạy online.

Nhiều phụ huynh không cho con đi học. Belarus có lẽ là nước châu Âu duy nhất không tạm ngưng giải vô địch bóng đá, nhưng số người tới xem đã giảm đáng kể.

Một đoàn của Tổ chức Y tế Thế giới WHO tới Belarus hồi tháng Tư bày tỏ lo ngại về việc nước này thiếu các biện pháp làm chậm sự lây lan của virus corona.

EU hứa sẽ cho Belarus 60 triệu Euro để giúp chống dịch - nhưng với điều kiện nước này phải tuân thủ theo các chỉ dẫn của WHO.

Người Nga nghĩ gì?

Trong hoàn cảnh khác, lễ kỷ niệm 75 năm ngày Chiến thắng Phát xít cũng đã được tổ chức hoành tráng.

Thay vào đó, người Nga được ra lệnh phải ở nhà. Tổng thống Vladimir Putin có bài phát biểu trên truyền hình, nêu rõ sự hy sinh của các cựu chiến binh, những người "chiến đấu vì sự sống trước cái chết," và đặt hoa tại đài tưởng niệm chiến tranh.

Không quân Nga bay trên Quảng trường Đỏ và lễ duyệt binh được hứa hẹn sẽ diễn ra cuối năm nay.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói ông hy vọng "các biện pháp khác nhau của Nga và Belarus sẽ không dẫn đến số ca nhiễm tăng vọt."

Nhưng những biện pháp khác nhau đã gây lời qua tiếng lại.

Belarus cáo buộc một nhóm TV của Nga đã truyền tin giả về virus corona ở Belarus và tước thẻ nhà báo của phóng viên Alexei Kruchinin của kênh Channel 1 và nhóm quay camera của ông.

Kruchinin đã phải rời Belarus. Ông phủ nhận các cáo buộc về mình.

Chuyên gia dịch tễ học Viktor Larichev so sánh việc tổ chức duyệt binh giống như có bữa đại tiệc giữa dịch bệnh. "Nó đơn giản là điều ngu xuẩn," ông phát biểu trên radio Nga.

Ai sẽ có mặt tại lễ diễu hành?

Thông thường, các vị trí danh dự được dành cho cựu chiến binh, nhưng Tổng thống Lukashenko nói không ai phải tham gia lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng Phát xít nếu họ không muốn.

Rất ít cựu chiến binh còn sống. Hầu hết họ ở độ tuổi ngoài 90 và có nguy cơ nhiễm Covid-19 rất cao.

Sân khấu ca nhạc và một màn hình lớn được dựng ở trung tâm Minsk với sức chứa hàng trăm người. Ca sỹ Alexander Solodukha nói ông sẽ thực hiện giãn cách xã hội khi biểu diễn và sẽ không bắt tay hay giao lưu với những vị khách khác.

Ông Lukashenko cũng mời khách quốc tế dự lễ kỷ niệm, trong đó có một số nghị viên và chính trị gia Nga. Nga không cử một đoàn đại biểu chính thức và bất kỳ ai tới dự cũng có mặt với tư cách cá nhân.

"Tôi lo ngại chúng ta sẽ sợ hãi và trốn trong nhà của mình. Belarus là biểu tượng sống cho cuộc chiến đó. Và tôi tin rằng trong ngày này, đại diện của tất cả các quốc gia có thể có mặt ở đây," vị tổng thống nói.

Có tin nói sinh viên và nhân viên các trường đại học và doanh nghiệp nhà nước được thông báo rằng họ có thể tham gia một cách tự nguyện. Nhưng cũng có tin nói sinh viên nhận được tin nhắn trên điện thoại báo họ sẽ được nhận 4 USD tháng sau nếu tham gia diễu hành.

Người Belarus nghĩ gì?

Ở Belarus, có nhiều ý kiến chỉ trích lễ duyệt binh.

Stanislav Shushkevich, lãnh đạo đầu tiên của Belarus lên án ý tưởng này là "không những dốt nát, mà còn là tội ác", và nói Tổng thống Lukashenko có động cơ là ước muốn được giữ quyền lực và cạnh tranh với Nga.

Lễ duyệt binh cũng bị cựu đại biểu quốc hội Mechislav Grib chỉ trích. Ông nói nó không khác gì thái độ của Liên Xô trong Thế chiến Thứ hai, "khi mạng người không được coi trọng".

Cựu thủ tướng Mikhail Chigir nói: "Ở Mỹ, họ không có duyệt binh gì hết và họ có vì thế mà yếu đi không? Tôi không nghĩ vậy."

Nhà lãnh đạo Belarus đã gây chú ý với lễ duyệt binh hôm thứ Bảy, nhưng chẳng ai muốn được chú ý như vậy cả.