Covid-19: ‘Brazil đã mắc phải mọi sai lầm nên tránh trong đại dịch'
Nguồn hình ảnh, AFP
Hơn 500.000 người dân Brazil đã chết vì Covid-19, cao thứ 2 thế giới chỉ sau Mỹ. Các chuyên gia dự đoán, với đà này, Brazil sẽ vượt qua Mỹ.
Nếu Josildo de Moura còn sống thì ông đã có thể kỷ niệm 40 năm ngày cưới với vợ vào tháng 12 này. Thế nhưng người chồng và người cha hết lòng vì gia đình ấy đã trút hơi thở cuối cùng vì Covid-19 hồi tháng 5 vừa qua tại một phòng khám ở ngoại ô Sao Paolo. Khi đó ông 62 tuổi, và cũng như đa số người dân Brazil, ông vẫn chờ được tiêm vaccine.
''Nỗi đau này là vô tận'', bà Cida, vợ ông Josildo de Moura nói. Ngồi bên chiếc bàn ở nhà bếp, xung quanh là con cháu, bà nói: ''Mỗi ngày chúng tôi đều thấy chuyện có thêm gia đình chịu cảnh mất mát người thân.''
Vì sao Brazil - quốc gia có thu nhập trung bình với hệ thống tiêm chủng vaccine phòng bệnh - lại rơi vào tình trạng này? Đối với nhiều người, trách nhiệm thuộc về Tổng thống thuộc phe cực hữu, Jair Bolsonaro.
Bà Cida nói một cách cứng rắn, ''Lẽ ra ông ta đã có thể giúp mọi người thực thi đúng biện pháp. Thế nhưng ông ta lại làm điều trái ngược. Ông ta không quý trọng con người. Thật sự phẫn nộ!''
Thậm chí khi Brazil vẫn đang tiếp tục chôn cất người chết, thì thượng viện Brazil lại tiếp tục bị chia rẽ về cách xử lý đại dịch. Một phiên điều trần, bắt đầu hồi tháng 4 được phát sóng trực tiếp. Đối với nhiều người, đây là một chương trình truyền hình phải xem, một loạt drama về những thảm kịch và lời khai chấn động.
Người đại diện của hãng vaccine Pfizer đưa ra những bằng chứng đầy tội lỗi. Ông này cho biết Pfizer đã liên tục đề nghị bán vaccine cho Brazil hồi năm ngoái, nhưng lời yêu cầu này đã bị phớt lờ trong hàng tháng trời. Hơn 100 email không được phản hồi.
Một nhân chứng khác trong cuộc điều tra cũng cáo buộc Tổng thống Bolsonaro phớt lờ những bất thường và việc định giá cao quá mức trong một hợp đồng mua vaccine Covid-19 chưa được phê duyệt từ Ấn Độ. Vị tổng thống này đã bác bỏ việc ông ta biết rõ tình hình ra sao hay có làm gì sai trái.
Cuộc điều tra do một nghị sĩ thuộc phe đối lập, Omar Aziz, lãnh đạo. Ông Omar Aziz là một nhân vật có đường lối chỉ trích gay gắt, đến từ bang Amazona vốn bị ảnh hưởng nặng nề vì dịch bệnh. Em trai ông, Walid, cũng bị tử vong vì dịch bệnh. Ông còn mất một người bạn thân lâu năm vì virus vào ngày chúng tôi gặp nhau.
Ông nói: "Thứ cứu mạng sống là 2 liều vaccine dành cho người dân Brazil. Nếu chính phủ mua vaccine sớm thì chúng ta đã cứu được rất nhiều sinh mạng. Chúng ta có một ông tổng thống không tin vào khoa học. Ông ta tin vào miễn dịch cộng đồng."
Vị nghị sĩ này khẳng định cuộc điều tra của ông không có tính chất đảng phái. "Virus này không chọn đảng chính trị nào. Người dân đang chết dần!".
Từ khi bắt đầu đại dịch thì người đứng đầu chính phủ Brazil xem nhẹ Covid-19, gọi đây chỉ là một "loại cúm thông thường". Khi trả lời một câu hỏi chất vấn về số ca tử vong vì Covid-19 hồi năm ngoái, ông Bolsonaro chỉ nói rằng "Đó là câu hỏi dành cho một người đào mộ."
Ông cũng chỉ trích biện pháp giãn cách xã hội, luôn muốn nền kinh tế mở cửa, và cho rằng chỉ những "kẻ ngu ngốc" mới ở nhà. Hồi tháng rồi, ông đã bị phạt vì không đeo khẩu trang khi dẫn đầu một cuộc tuần hành bằng xe mô-tô cùng những người ủng hộ.
Nguồn hình ảnh, Reuters
Trong khi Tổng thống xem nhẹ rủi ro thì Giáo sư Pedro Hallal đếm số người chết tại Brazil. Ông là một chuyên gia dịch tễ học, dẫn đầu một cuộc nghiên cứu về Covid lớn nhất Brazil. Là một nhà khoa học và là một người dân Brazil, ông cho biết mình đang trải qua một cơn ác mộng.
"Ai cũng có lúc mơ thấy mình bỗng không thể di chuyển hay cất tiếng. Đây chính xác là cảm giác của tôi trong 16 tháng qua. Tôi đã được đào tạo để hiểu điều gì xảy ra trong đại dịch. Nhưng khi tôi nói về những điều này thì không ai trong chính phủ lắng nghe. Khi chúng ta nói điều này vào ngày hôm nay thì 2.000 người ở Brazil đã chết."
Giáo sư Hallal, người có một vài người bạn chết vì dịch bệnh cho biết, đất nước của ông là một phòng thí nghiệm cho tất cả những điều sai lầm được thực hiện trong đại dịch. Theo nghiên cứu của ông, lẽ ra 400.000 người Brazil có thể thoát chết, và 25% trong số 100.000 ca tử vong là từ việc không ký các hợp đồng vaccine vào năm ngoái".
"Những gì không nên làm thì Brazil đã làm trong đại dịch," ông nói.
"Đại dịch không quan trọng. Hồi tháng 4 năm ngoái, Tổng thống của chúng tôi nói dịch bệnh sẽ kết thúc. Rồi ông ta nói vaccine không an toàn. Những tuyên bố từ chính tổng thống đã tạo ra sự tổn hại, ông ta đã giết chết người dân và đây là điều cần phả nói."
Giáo sư Hallal, người đã đưa ra bằng chứng tại cuộc điều tra gửi đến thông điệp cho tổng thống Bolsonaro rằng, "Ông hãy từ chức đi. Đây là điều tốt nhất mà ông có thể làm để giúp đất nước Brazil."
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Hiện có rất ít khả năng điều này sẽ xảy ra, nhưng ông Bolsonaro đang chịu áp lực từ nhiều phía. Trong khi một cuộc điều tra từ Thượng viện không được kỳ vọng sẽ đưa đến việc trừng phạt ông, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết về một cuộc điều tra hình sự. Hiện tỉ lệ ủng hộ ông Bolsonaro đang ở mức thấp kỷ lục nhất từ trước đến nay và đã xảy một loạt các cuộc biểu tình trên toàn quốc.
Nếu Tổng thống Bolsonaro vấp phải sự tổng công kích dữ dội, hay số ca tử vong tăng vọt, ông ta sẽ không cho thấy những điều này. Ông có các đồng minh chính trị cùng những người ủng hộ trung thành.
Trong bối cảnh quá nhiều người tử vong vì Covid-19 tại Brazil thì Cida de Moura vẫn khó hiểu nổi tại sao ông tổng thống này vẫn còn tại nhiệm. Bà nói với chúng tôi: "Ông ta vẫn nắm quyền lực như không có chuyện gì xảy ra. Lẽ ra ông ta nên bị tống đi. Tôi mong chờ nghe tin Bolsonaro không còn là tổng thống của Brazil nữa."
Và giống nhiều người Brazil khác chịu cảnh mất đi người thân vì dịch bệnh, bà hi vọng người chết sẽ có tiếng nói, và có thể có bầu cử vào năm sau, nếu không là năm nay.
