Mỹ quan ngại sâu sắc về căng thẳng Đài Loan-Trung Quốc
Cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan nói với BBC, Mỹ "quan ngại sâu sắc" về những động thái gây phá hoại hòa bình trên eo biển Đài Loan.
Bình luận của ông Sullivan được đưa ra sau khi Trung Quốc điều "số lượng kỷ lục" máy bay phản lực quân sự vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan trong 4 ngày liên tiếp, như một cuộc phô trương lực lượng công khai.
Đài Loan tự coi mình là một quốc gia có chủ quyền - nhưng Trung Quốc xem hòn đảo này như một tỉnh ly khai.
Trung Quốc không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để đạt được việc thống nhất Đài Loan.
Ông Sullivan nói với phóng viên ngoại giao - James Landale của BBC - tại Brussels hôm thứ Năm, một ngày sau khi gặp nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc, Dương Khiết Trì:
"Chúng tôi sẽ đứng lên và lên tiếng, cả kín tiếng lẫn công khai khi chúng tôi thấy các kiểu hoạt động gây mất ổn định về căn nguyên."
Khi được hỏi liệu US có chuẩn bị hành động quân sự để bảo vệ Đài Loan hay không, ông Sullivan nói: "Tôi xin được nói thế này, chúng tôi sẽ triển khai hành động ngay bây giờ để không cho ngày đó xảy đến."
Bị áp lực về việc liệu Mỹ có miễn cưỡng sử dụng vũ lực sau vụ rút quân khỏi Afghanistan gần đây hay không, ông Sullivan nói rằng đó là "một sai lầm lớn khi cố mà rút ra bài học" từ cuộc xung đột đó.
"Cứ cố nói rằng việc rời khỏi Afghanistan sẽ cho bất kỳ quốc gia nào thấy bất kỳ điều gì về chiều sâu và mức độ cam kết của Mỹ ở những nơi khác là một sai lầm nghiêm trọng."
Ông Sullivan nói Trung Quốc sẽ "kiên định bảo vệ quan điểm của mình trên thế giới".
Và ông nói thêm: "Mỹ có trách nhiệm với chúng tôi, làm việc với các đồng minh và đối tác để làm rõ vị trí của chúng tôi, ủng hộ bạn bè của chúng tôi, bảo vệ lợi ích của chúng tôi ... Và đó là những gì chúng tôi dự định làm. "
Đài Loan tách khỏi đại lục khi những cộng sản nắm quyền vào năm 1949.
Các nhà phân tích trước đây đã cảnh báo rằng Bắc Kinh đang ngày càng quan ngại việc chính phủ Đài Loan đang chuyển hòn đảo này theo chiều hướng chính thức tuyên bố độc lập và muốn cảnh báo tổng thống Đài Loan - bà Thái Anh Văn không nên tiến hành các bước đi theo hướng đó.
Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói rằng người đồng cấp Trung Quốc - Tập Cận Bình đã đồng ý tôn trọng "thỏa thuận Đài Loan".
Ông Biden dường như đang đề cập đến chính sách "một Trung Quốc" lâu nay của Washington, theo đó Mỹ công nhận Trung Quốc hơn là Đài Loan.
Jake Sullivan đã nói về những vấn đề gì khác?
Trong cuộc phỏng vấn với BBC, ông Sullivan cũng kêu gọi Nga không khai thác cuộc khủng hoảng năng lượng đang gia tăng.
Ôngnói Moscow trong quá khứ đã sử dụng năng lượng như "một công cụ áp bức và một vũ khí chính trị" - nhưng bất kỳ sự xâm phạm nào nhằm lợi dụng tình hình để có lợi cho mình đều sẽ tác dụng ngược lại lên Nga.
Ông Sullivan cũng cảnh báo chính phủ Anh rằng việc đình chỉ Nghị định thư Bắc Ireland đối với thỏa thuận Brexit sẽ là một "rủi ro nghiêm trọng đối với sự ổn định".
Ông nói rằng bất cứ khả năng nào cho thấy sẽ quay trở lại hình thức biên giới cứng (kiểm soát chặt chẽ việc qua lại) giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland đều "đặc biệt đáng quan ngại đối với Mỹ".
Nghị định thư Bắc Ireland đảm bảo việc không cần chốt kiểm dọc theo biên giới trên bộ giữa Bắc Ireland (thuộc Vương quốc Anh) và Cộng hòa Ireland (thuộc EU).
Trong suốt các cuộc đàm phán Brexit, tất cả các bên đều nhất trí rằng việc bảo vệ thỏa thuận hòa bình Bắc Ireland năm 1998 (Hiệp ước Thứ Sáu Tuần thánh) là ưu tiên tuyệt đối.
Và khi được hỏi rằng Mỹ sẽ đợi bao lâu trong khi Iran trì hoãn việc nối lại các cuộc đàm phán về việc khôi phục một thỏa thuận hạt nhân năm 2015, ông Sullivan nói: "Chúng tôi vừa nghe nói ... rằng Iran đã chuẩn bị trở lại trong vài tuần ngắn ngủi, nếu điều đó không đúng, thì chúng tôi sẽ phải tham khảo ý kiến của các đồng minh và đối tác về một hướng đi khác.
"Nếu đúng như vậy, thì chúng ta sẽ nhanh chóng biết được liệu người Iran có nghiêm túc trong bàn đàm phán hay chỉ đơn thuần là đang né tránh và câu giờ. Đó không phải là một trò mà chúng ta sẽ chơi."
Ông Sullivan nhấn mạnh rằng Mỹ đã "quyết tâm ngăn việc Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Và chúng tôi sẽ sử dụng tất cả các công cụ sẵn có trong tay để đảm bảo rằng Iran sẽ không đạt được".
Vào năm 2015, Iran đã đạt được thỏa thuận với 6 cường quốc - Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc, Nga và Đức - thỏa thuận mà Tehran phải hạn chế các hoạt động hạt nhân để đổi lại việc tháo dỡ các cấm vận.
Nhưng Mỹ đã từ bỏ thỏa thuận này vào năm 2018, làm dấy lên lo ngại rằng thỏa thuận sẽ sụp đổ hoàn toàn.
