Covid: Phủ Thủ tướng Anh bị tố cáo 'mở tiệc liên tục' bất chấp lệnh phong tỏa
Nguồn hình ảnh, Guardian/Eyevine
Năm 2021 đang khép lại với 'sao quả tạ' chiếu vào Phủ thủ tướng và sự nghiệp của ông Boris Johnson, vì các vụ 'tiệc tùng' từ 2020.
Những vụ này được cả nước biết tới nhờ hoạt động tích cực của báo chí, gồm đài BBC.
Để hiểu vì sao cả truyền thông và cảnh sát đô thành London (Met police) có thể điều tra nghi vấn "vi phạm quy định chống Covid" từ hơn một năm rồi ở Phủ Thủ tướng Anh, ta cần hiểu hai nguyên tắc.
Một là 'tam quyền phân lập': cảnh sát Anh không nghe theo lệnh của thủ tướng, và các bộ trưởng mà hoạt động theo luật riêng, thuộc về tư pháp và an ninh xã hội.
Vì thế, khi có nghi vấn cơ quan nhà nước hay cá nhân nào vi phạm pháp luật, kể cả đó là Văn phòng thủ tướng, các bộ trưởng, và chính thủ tướng Anh, thì họ vẫn cứ điều tra bình thường. Nếu có vi phạm thì sẽ phạt, hoặc khởi tố, tùy mức độ nghiêm trọng.
Hai là 'báo chí độc lập': truyền thông Anh, gồm cả đài BBC, không phụ thuộc gì vào các lệnh viết hay lệnh miệng của quan chức chính phủ, và các phóng viên của đài đã đóng vai trò quan trọng trong việc truy tìm bằng chứng, loan tin về nghi vấn "vi phạm giãn cách" tại số 10 Downing Street, cùng các đài báo khác.
Ăn uống trong nhà và ngoài vườn
Ngày 20/12/2021, điều tra chung của hai tờ báo The Guardian và Independent nói họ có video và ảnh chụp ông Boris Johnson, thủ tướng Anh, và phu nhân Carrie, ngồi trong vườn của trụ sở Văn phòng Thủ tướng, số 10 Downing Street vào tháng 5/2020, với gần 20 nhân viên.
Họ ăn pizza, uống bia rượu vào thời điểm Anh tuân thủ "lockdown" (phong tỏa) cấp 2, gồm lệnh giãn cách xã hội và cấm giao lưu giữa các cá nhân từ hai gia đình khác nhau.
Chính phủ Anh nay bào chữa rằng "đó chỉ là cảnh làm việc ở cơ quan nhưng ngoài trời - work meeting" vì là mùa hè, nhưng không làm báo chí thỏa mãn vì họ thấy có các chai bia rượu, thức ăn trên bàn.
Con số 20 người chắc chắn thuộc về nhiều gia đình khác nhau, và chỉ chi tiết đó cũng có thể khiến Phủ Thủ tướng gặp vấn đề.
Các báo Anh nói đây chỉ là "trang tiếp theo" của một loạt hoạt động gây ra ý kiến rằng Văn phòng Phủ Thủ tướng vận hành "theo quy định riêng" khi cả nước phải chống dịch.
Vào thời điểm đó, có nhiều gia đình thân nhất chết mà không ai được dự đám tang, và cảnh sát Anh phạt thanh thiếu niên tụ tập ngoài công viên.
Vẫn theo BBC News, một số nhân viên dự "tiệc cơ quan" xuất hiện ngoài vườn và có mặt trên bức hình (trong bài), nhưng còn một số khác "dự tiệc" bên trong trụ sở chính phủ.
May ra thì chỉ có thủ tướng Boris Johnson và vợ "thoát hiểm" nhờ lập luận là họ "ăn uống ở nhà riêng", nhưng việc thủ tướng "vui cùng nhân viên" sẽ khiến dư luận mất niềm tin vào tấm gương lãnh đạo.
Ở Anh, nguyên tắc pháp quyền nói "không ai được đứng trên pháp luật", bất kệ họ giữ chức gì.
Nguồn hình ảnh, PA Media
Cộng với một loạt vụ việc trước đó ở cả các bộ khác đang bị dư luận phê phán, làm bầu không khí ở chính phủ Anh trở nên u ám trong tuần Giáng Sinh 2021.
Tính từ sau vụ tháng 5/2020, có thêm các tố cáo và nghi vấn 'tiệc tùng' ở cả Văn phòng Chính phủ và một số bộ ngành, khiến các quan chức Anh liên tục phải cải chính:
13/11/2020: Có nguồn tin cho BBC biết tiệc rượu "tự phát" để chia tay cựu giám đốc truyền thông trong Downing Street, Lee Cain được tổ chức. Nhưng tin chính thức nói nhân viên Phủ thủ tướng "chỉ tự uống tại bàn của họ", và mọi việc kết thúc lúc 20:30 GMT.
Cùng ngày, có nguồn tin nói với BBC rằng tại căn hộ của Thủ tướng Johnson và vợ có phát ra tiếng nhạc to. Phát ngôn viên của thủ tướng Anh bác bỏ rằng "trong căn hộ có tiệc tùng".
25/11/2020: Báo the Times đăng tin Bộ Tài chính (Ngân khố), ở số 11 Downing Street mở tiệc, với chừng 24 quan chức, nhân viên tham gia. Một phát ngôn viên cho Bộ trưởng Rishi Sunak nói họ "chỉ gồm một nhóm nhỏ", uống bia rượu quanh bàn làm việc.
27/11/2020: Có tin nói Thủ tướng Johnson dự tiệc chia tay một phụ tá, Cleo Watson và có bài phát biểu ngắn.
10/12/2020:Bộ Giáo dục xác nhận họ có một cuộc tụ họp để cảm ơn nhân viên trong thời chống dịch. Họ chỉ ăn quà vặt (snack) và uống đồ do chính họ mua. Không có khách bên ngoài nào vào dự.
14/12/2020: Đảng Bảo thủ (đang cầm quyền) phải công khai xác nhận tin của báo The Times là họ có tổ chức "cuộc gặp gỡ trái phép" trong tầng hầm của trụ sở đảng. Nhóm tổ chức là của ông Shaun Bailey, ứng viên đảng Bảo thủ ra tranh cử chức thị trưởng London (trượt). Ông Bailey phải xin lỗi công chúng trên báo.
15/12/2020: BBC đưa tin theo nhiều nguồn khác nhau nói có cuộc thi đố vui nhân Giáng Sinh (Christmas quiz), ngay trong Văn phòng Thủ tướng. Một email bị tiết lộ mời các quan chức, nhân viên "lập nhóm thi vui sáu người một". Chính phủ Anh thừa nhận có cuộc vui nhưng nói mọi người tham gia "qua mạng" (virtual attending), gồm cả thủ tướng Boris Johnson.
17/12/2020: BBC đưa thêm tin về "cuộc thi vui" hai ngày trước, rằng nó xảy ra trong phòng của Bộ trưởng Simon Case...Không chỉ vậy, chừng 15 người được mời tới số 70 Whitehall, tức khu dinh thự chính phủ Anh, gần Downing Street. Giấy mời ghi rõ "Christmas Party" (tiệc Giáng Sinh).
18/12/2020: Theo BBC và The Mirror, tiệc Giáng Sinh gồm bia rược, các trò chơi đã diễn ra tại Phủ Thủ tướng, kéo dài quá nửa đêm (ghi chú: luật chống Covid mà QH thông qua cấm tụ tập và vui chơi đông người, còn luật về tiếng ồn cấm chơi bời qua đêm).
Cùng ngày, tại Bộ Lao động và Hưu bổng (DWP) có vụ khác. Bộ này sau đó xác nhận một số nhân viên của họ đã uống bia rượu, ăn các món đặt mang tới vì "làm việc trễ" trong văn phòng nhưng họ "luôn tuân thủ luật giãn cách".
Nguồn hình ảnh, PA Media
Cảnh sát Anh đã làm gì và hậu quả chính trị cho thủ tướng ra sao?
So với báo chí, cảnh sát Anh (Scotland Yard) có vẻ chậm hơn nhiều nhưng cuối cùng cũng vào cuộc.
Hôm 09/12/2021, sở cảnh sát đô thành London tuyên bố họ "sẽ chỉ điều tra các vụ việc trong Chính phủ" khi bằng chứng về "vi phạm luật giãn cách và phong tỏa" trở nên rõ hơn.
Tuy thế, theo Sky News thì hôm 14/12/2021, cảnh sát đã bắt đầu thẩm vấn hai nhân viên chính phủ Anh bị tố cáo "đã dự tiệc" hồi năm ngoái.
Theo BBC News, bữa tiệc 18/12/2020 nếu đúng là đã xảy ra như báo chí viết, thì "chắc chắn đã vi phạm quy định mà chính phủ Anh đặt ra cho cả nước vào thời điểm đó".
Bữa tiệc ngày 27/11/2020 cũng vi phạm ít nhất là "quy định phong tỏa cấp độ 2", "cấm tụ họp bên trong nhà với người không sống cùng nhà".
Dù hiện chưa rõ vụ việc có đến mức bị cảnh sát phạt hay bắt ai không, nhưng ông Boris Johnson đã mất uy tín, vì người ta trông đợi ông và các bộ trưởng phải gương mẫu.
Nhưng ông cũng đã mất đi một số phụ tá quan trọng.
Bà Allegra Stratton, bí thư báo chí của thủ tướng đã từ chức hôm 08/12/2021 sau khi video bị tiết lộ có hình bà ta "đóng kịch" giả vờ cười cợt lệnh phong tỏa.
Cuộc bỏ phiếu trong Hạ viện Anh hôm tuần thứ nhì của tháng 12 để thông qua các biện pháp siết chặt sinh hoạt xã hội phòng ngừa lây lan của biến thể Omicron là thất bại nặng của ông Johnson.
Chừng 70 nghị sĩ của Đảng Bảo thủ đã bỏ phiếu chống lại nhà lãnh đạo của đảng mình. Quy định chống Covid mới nhất của chính phủ chỉ thông qua được nhờ phiếu của đảng Lao động đối lập.
Bộ trưởng Brexit David Frost sau đó đã công khai từ chức vì bất đồng với thủ tướng về đường hướng chống dịch.
Các vụ việc này khiến nhiều ý kiến cho rằng uy tín của ông Johnson đã sứt mẻ nghiêm trọng.
Luồng tin liên tục rò rỉ về các cuộc vui, tiệc tùng ngay trong văn phòng của ông năm ngoái sẽ không giúp ông về chính trị.
Tuy thế, nhiều bình luận nói việc đảng cầm quyền hạ bệ ông Boris Johnson có thể chưa xảy ra ngay dù có tin một số ứng viên nặng ký đang thăm dò dư luận trong đảng để thay ông khi thời cơ tới.
Theo quy định tại Anh, chỉ các nghị sĩ Hạ viện của đảng đang cầm quyền có thể tung ra cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm với đương kim thủ tướng và nếu họ có đủ đa số thì thủ tướng phải từ chức.
Xem thêm về Anh Quốc:
