Iran bác bỏ cáo buộc tên lửa của họ bắn hạ phi cơ Ukraine
Các nhà lãnh đạo các quốc gia phương Tây cho rằng, bằng chứng cho thấy, việc chiếc máy bay chở khách của Ukraine có thể bị bắn bởi tên lửa Iran do nhầm lần.
Các nhà lãnh đạo Canada và Anh đã kêu gọi tiến hành điều tra đầy đủ và kỹ lưỡng về vụ rơi chiếc máy bay này, khiến tất cả 176 người đi trên máy bay đều thiệt mạng.
Iran phủ nhận việc máy bay này bị tấn công bằng tên lửa trong hệ thống phòng thủ trên không của nước này.
Trong cuộc họp báo vào thứ Sáu 10/01, lãnh đạo cơ quan hàng không Iran, Ali Abedzadeh nhắc lại quan điểm của ông rằng không có chuyện chiếc phi cơ 'rơi vì trúng hỏa tiễn'.
Nguồn hình ảnh, AFP/Getty Images
Hãng CBS News dẫn các nguồn tin tình báo Mỹ nói rằng, có một vệ tinh đã phát hiện ra những tia hồng ngoại "bíp" hai vụ phóng tên lửa, tiếp theo đó là "bíp" của một vụ nổ.
Newsweek thì dẫn một nguồn tin từ Lầu năm góc và từ các quan chức tình báo cao cấp Hoa Kỳ, cũng như từ một quan chức tình báo Iraq, theo đó nói họ tin là chiếc phi cơ Ukraine bị trúng tên lửa Tor do Nga sản xuất.
Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng sau vụ Mỹ giết chết tướng Qasem Soleimani của Iran vào ngày 3/1, Iran tuyên bố sẽ không bàn giao hộp đen chiếc máy bay bị rơi nói trên cho Boeing - nhà sản xuất máy bay - hoặc cho phía Mỹ.
Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Iran đã mời Boeing tham gia vào cuộc điều tra chính thức về vụ tai nạn này.
Theo quy định hàng không toàn cầu, Iran có quyền tổ chức cuộc điều tra, nhưng các nhà sản xuất máy bay sẽ tham gia.
Các chính trị gia nói gì?
Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết, ông đã nhận được thông tin tình báo từ nhiều nguồn cho thấy, chiếc máy bay đã bị một tên lửa đất đối không của Iran bắn hạ; đồng thời cho biết, việc này có thể là không cố ý.
"Điều này càng đòi hỏi sự cần thiết phải điều tra kỹ lưỡng," ông nói. "Người Canada cần có câu hỏi và họ xứng đáng có câu trả lời."
Nhưng ông cũng nói rằng, hãy còn quá sớm để quy trách nhiệm hoặc đưa ra bất kỳ kết luận nào, và từ chối đi sâu hơn vào chi tiết của các bằng chứng.
Tổng cộng có 63 người Canada, cùng hàng chục hành khách khác, đang đi trên chuyến bay trên, từ Kyiv đến Toronto.
Thủ tướng Anh, ông Boris Johnson nhắc lại những lời của ông Trudeau và nói rằng, Anh đang hợp tác chặt chẽ với Canada và các đối tác quốc tế khác có liên quan trong vụ tai nạn.
Phát biểu tại Canada, Ngoại trưởng Anh Dominic Raab cho biết, công dân Anh được khuyên không nên tới Iran, viện dẫn " thông tin rằng chuyến bay 752 của UIA đã bị bắn hạ bởi một tên lửa đất đối không Iran và căng thẳng gia tăng ".
Nguồn hình ảnh, AFP
Tổng thống Ukraine cũng đã gặp người thân của các thành viên phi hành đoàn vào thứ năm (9/1).
Tờ Newsweek thì dẫn một nguồn tin từ Lầu năm góc và từ các quan chức tình báo cao cấp Hoa Kỳ, cũng như từ một quan chức tình báo Iraq, theo đó nói họ tin là chiếc phi cơ Ukraine bị trúng tên lửa Tor do Nga sản xuất.
Hai quan chức Lầu Năm Góc cũng đánh giá rằng, vụ việc trên là một tai nạn, Newsweek cho biết thêm.
Newsweek trích dẫn các nguồn tin nói rằng, các hệ thống phòng không của Iran có thể đã được kích hoạt sau các cuộc tấn công vào các căn cứ không quân của Mỹ.
Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cho đến nay chưa đưa ra bình luận nào về chuyện này.
Khi được hỏi những gì ông nghĩ đã xảy ra với chiếc máy bay, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nói rằng: "Tôi có những nghi ngờ của mình. Tôi nhận thấy đây là một thảm kịch, quả là bi thảm. Nhưng ai đó ở phía bên kia có thể đã phạm sai lầm."
Nguyên nhân có thể là gì?
Trước đó, hôm 9/1, Oleksiy Danylov, Chủ tịch Hội đồng an ninh và quốc phòng Ukraine, cho biết trong một bài đăng trên Facebook (bằng tiếng Ukraine) rằng, về nguyên nhân của vụ tai nạn, có thể có ba khả năng khác cũng cần được xem xét:
- một vụ va chạm trên không với một chiếc máy bay không người lái hoặc vật thể bay khác,
- động cơ bị hỏng vì lý do kỹ thuật,
- một vụ nổ bên trong máy bay là hệ quả của một cuộc tấn công khủng bố.
Ông Danylov cho biết, các nhà điều tra Ukraine - những người đã đến Iran - muốn tìm các mảnh vỡ có thể có của một chiếc tên lửa ngay tại nơi xảy ra tai nạn.
Các chuyên gia từng điều tra về vụ chuyến bay MH17 của Hãng Malaysia Airlines bị rơi ở miền đông Ukraine cũng sẽ tham gia cuộc điều tra lần này, ông Danylov nói thêm.
Iran nói gì?
Người đứng đầu Tổ chức Hàng không Dân dụng Iran (CAOI) Ali Abedzadeh cho biết: "Thoạt đầu, chiếc máy bay rời khỏi khu vực sân bay và hướng về phía tây; rồi rẽ sang phải sau một sự cố và quay lại sân bay vào thời điểm xảy ra vụ tai nạn. "
Ông Abedzadeh bổ sung thêm rằng, các nhân chứng đã nhìn thấy chiếc máy bay này "bốc cháy" trước vụ tai nạn, và các phi công không thực hiện bất kỳ cuộc gọi khẩn cấp nào trước khi cố gắng quay lại sân bay Imam Khomeini.
"Về mặt khoa học, không thể có chuyện một chiếc tên lửa tấn công vào máy bay Ukraine và những tin đồn như vậy là không hợp lý", ông nói.
Người phát ngôn của chính phủ Ali Rabiei cho rằng các thông tin như vậy là đòn "chiến tranh tâm lý".
"Tất cả những quốc gia có công dân trên máy bay này đều có thể cử đại diện và chúng tôi cũng kêu gọi Boeing gửi đại diện của họ tham gia vào quá trình điều tra hộp đen của máy bay", ông nói.
'Đây có thể là một vụ nhầm lẫn kinh khủng'
Một giả thiết được đưa ra với các dấu hiệu xuất hiện ngày càng nhiều cho thấy, chuyến bay PS752 có thể đã bị bắn rơi bởi các lực lượng phòng không của Iran, do nhầm lẫn.
Dù không phải chưa từng có chuyện các hệ thống phòng không trong các khu vực xung đột bắn nhầm vào máy bay dân dụng, nhưng đây sẽ là một sự nhầm lẫn rất kinh khủng.
Chiếc máy bay vừa mới cất cánh từ một sân bay quốc tế; đó là một chuyến bay theo lịch trình và đáng lẽ nó rất dễ để nhận diện.
Tuy nhiên, chính xác về những gì mà các nhà khai thác hệ thống Tor thời Liên Xô - hoặc SA-15 / Gauntlet do Nga cung cấp, như cách gọi của Nato - nhận diện là không rõ ràng.
Tất cả những chuyện này sẽ là điều cực kỳ xấu hổ với chính quyền Iran và việc đi đến tận cùng của thảm kịch này sẽ là quá trình chính trị phức tạp.
Ukraine và Iran phải hợp tác trong cuộc điều tra.
Sự tham gia của một quốc gia thứ ba cũng có thể cần là thiết để phân tích hộp đen của chiếc máy bay. Nhà sản xuất máy bay - Boeing - sẽ tham gia, dù Iran đang tuyên bố công khai rằng, Hoa Kỳ sẽ không tham gia.
