Quan hệ Mỹ - Trung: Đối thủ hay đối tác?
Nguồn hình ảnh, BBC
Trong cuộc hội đàm cấp cao đầu tiên giữa Mỹ và Trung Quốc kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức, các nhà ngoại giao hàng đầu của hai nước sẽ gặp gỡ trực tiếp hôm thứ Năm.
Bắc Kinh đang nhắm mục tiêu thiết lập lại quan hệ song phương sau nhiều năm căng thẳng. Washington nói rằng cuộc gặp chỉ diễn ra lần này và những cam kết tương lai phụ thuộc vào "hành động chứ không phải lời nói".
Cuộc đối thoại sẽ cho thấy chính quyền Biden sẵn sàng bao nhiêu trong việc gây áp lực lên Trung Quốc về một loạt các vấn đề.
Chúng tôi hỏi những người thuộc giới trẻ ở Mỹ và ở Trung Quốc về tương lai của mối quan hệ Mỹ - Trung.
Dưới đây là những gì ba người Mỹ và ba công dân Trung Quốc nói với BBC:
Peyton là một người da đen cấp tiến, không coi Trung Quốc là kẻ thù và nói hai nước nên hợp tác về vấn đề biến đổi khí hậu.
Bạn xem Trung Quốc là đối thủ hay đối tác tiềm năng?
Chính phủ Mỹ hiện đang 100% coi Trung Quốc là kẻ thù. Bất kỳ quốc gia nào đe dọa vị trí cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới của Mỹ cũng sẽ bị coi là kẻ thù. Thêm vào đó là sự khác biệt về ý thức hệ, các cáo buộc gián điệp [và] tấn công mạng, cộng thêm sự phân biệt đối xử chung của AAPI [Người Mỹ gốc Á và Đảo Thái Bình Dương], nên tôi sẽ không ngạc nhiên nếu đa số người Mỹ cũng cảm thấy như vậy.
Cá nhân tôi thì không có nhiều ác cảm mà cũng không nhiều thiện cảm với Trung Quốc. Tôi không nghĩ rằng Trung Quốc hay bất kỳ người dân nào nước này đã làm bất cứ điều gì đáng để tôi nghiêng hẳn về một phía.
Bạn nghĩ hai nước có thể hợp tác với nhau về điều gì?
Tôi muốn thấy Hoa Kỳ và Trung Quốc, cùng với các quốc gia khác, cam kết khử cacbon và phát triển các tiêu chuẩn năng lượng tái tạo, để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, cũng như đối phó với đại dịch virus corona, và chuẩn bị để đối phó với bất kỳ đại dịch nào trong tương lai. Tôi không quá lo lắng về các thỏa thuận thương mại chung hay nền kinh tế toàn cầu vì tôi nghĩ có các vấn đề khác cấp bách hơn.
Có điều gì về Trung Quốc bạn ngưỡng mộ mà Mỹ không có?
Tôi học tiếng Trung trong năm năm và là một thành viên của Viện Khổng Tử tại thời còn học trung học. Tôi ngưỡng mộ chính sách súng hợp lý hơn nhiều của Trung Quốc và cách phần lớn chi tiêu của chính phủ nước này hướng đến giáo dục [và] phúc lợi xã hội hơn là quân sự.
Nếu Hoa Kỳ có xu hướng đầu tư nhiều hơn vào người dân hơn là xây dựng [quân đội], quốc gia này có lẽ sẽ không bị tụt lại quá xa trong bảng xếp hạng giáo dục trẻ em toàn cầu.
Jiajun đã bỏ việc, với chức vụ giám đốc sản phẩm tại một công ty công nghệ hàng đầu Trung Quốc năm ngoái, và ghi danh theo học chương trình cao học về khoa máy tính ở Mỹ vào mùa thu năm nay.
Bạn xem Mỹ là đối thủ hay đối tác tiềm năng?
Tôi nghĩ, trong dù ngắn hạn hay dài hạn, Mỹ cũng là đối tác của Trung Quốc. Trung Quốc đã nhập khẩu nhiều công nghệ từ Mỹ. Mặc dù Trung Quốc đang ngày càng tăng cường phát minh công nghệ mới, nhiều công ty công nghệ hàng đầu Trung Quốc vẫn phải tìm đến các đồng nghiệp Mỹ ở Thung lũng Silicon. Với các công ty Trung Quốc muốn mở rộng thị trường ra bên ngoài Trung Quốc, quan hệ kinh tế và thương mại ổn định với Mỹ là điều quan trọng hàng đầu.
Bạn nghĩ hai nước có thể hợp tác với nhau về điều gì?
Hai bên có thể hợp tác về các vấn đề về năng lượng và môi trường. Hành tinh này cần được bền vững hơn, và những nỗ lực chung của Trung Quốc và Mỹ rất thiết yếu.
Có điều gì về Mỹ bạn ngưỡng mộ mà Trung Quốc không có?
Hệ thống chính trị của Mỹ có sức đàn hồi và có thể tự điều chỉnh. Bốn năm của Trump [Cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump] là một thử nghiệm khó cho nước Mỹ, và nước Mỹ sau đó vẫn tồn tại. Phong trào dân quyền gần đây cũng cho thấy nước Mỹ là một xã hội tiếp tục phản ánh và cải thiện chính mình.
Ở cấp độ cá nhân, Mỹ mang lại sự cân bằng hơn giữa công việc và đời sống, trong khi việc làm trong ngành công nghệ Trung Quốc cực kỳ căng thẳng và đòi hỏi cao.
Gabrielle, một đảng viên Cộng hòa bỏ phiếu cho Joe Biden trong cuộc bầu cử năm 2020, cực kỳ cảnh giác trước mối đe dọa mà Trung Quốc gây ra cho Mỹ và thế giới.
Bạn xem Trung Quốc là đối thủ hay đối tác tiềm năng?
Tôi thực sự tin rằng Trung Quốc là đối thủ. Hoa Kỳ không có lý do gì để tạo quan hệ đối tác hoặc đồng minh với Trung Quốc và nhắm mắt làm ngơ trước một chế độ cộng sản đã đàn áp nhân quyền một cách tàn bạo, phá vỡ thỏa thuận với Hong Kong, liên tục leo thang căng thẳng ở Biển Đông, che đậy và kéo dài một đại dịch toàn cầu để giảm thiểu tổn hại chính trị.
Cách đối xử của Trung Quốc không tôn trọng Hoa Kỳ tí nào, và ngược lại họ cũng không nên được Hoa Kỳ tôn trọng.
Bạn nghĩ hai nước có thể hợp tác với nhau về điều gì?
Mặc dù tôi vô cùng nghi ngờ về bất kỳ quan hệ đối tác nào với Trung Quốc trong tương lai, nhưng việc tốt nhất cho cả Hoa Kỳ và Trung Quốc là [nỗ lực] phi hạt nhân hóa một số khu vực trên thế giới. Vũ khí hạt nhân nằm trong tay các nước không thích hợp không chỉ là mối đe dọa với Hoa Kỳ mà còn với toàn thế giới.
Chương trình hạt nhân ở các quốc gia như Triều Tiên gây bất ổn trong khu vực. Hoa Kỳ và Trung Quốc cần đồng lòng không cung cấp nguyên liệu hạt nhân cho các chế độ này. Trung Quốc phải đồng ý với mục tiêu chung này, hoặc đối diện với nguy cơ làm xấu đi quan hệ với Hoa Kỳ.
Có điều gì về Trung Quốc bạn ngưỡng mộ mà Mỹ không có?
Người Trung Quốc và Đài Loan rất mong muốn được tự do và có cơ hội tiến thân, và thế giới sẽ đẹp hơn khi họ có thể theo đuổi những mục tiêu đó với toàn bộ tiềm năng.
Trong khi chính phủ Trung Quốc đáng xấu hổ và không đáng được ngưỡng mộ, sự kiên trì của người dân sống dưới chế độ áp bức của Trung Quốc cần được tôn trọng. Ý chí và quyết tâm của người dân Trung Quốc hoàn toàn đáng khen ngợi và tôi mong chờ một ngày họ sẽ không phải sống dưới một chế độ vô nhân đạo và áp bức như vậy.
Là sinh viên và thực tập sinh ngành tài chính ở Thượng Hải, Xiao'ou cũng đã học ở Anh, Ireland và Pháp, nói rằng anh thấy nhiều điểm chung ở những nơi khác nhau mà anh đã đi qua.
Bạn xem Mỹ là đối thủ hay đối tác tiềm năng?
Đối thủ. Dư luận tiêu cực mà cả hai nước dành cho nhau đã đến một bước ngoặt và không còn đường lùi. Người ta thường nói rằng quan hệ Trung - Mỹ giống như một cuộc hôn nhân. Với tôi, dường như cuộc hôn nhân này không thể cứu vãn được nữa.
Bạn nghĩ hai nước có thể hợp tác với nhau về điều gì?
Giống như một cặp vợ chồng đã ly hôn nhưng vẫn sẽ cùng nhau chăm sóc con cái, Trung Quốc và Mỹ có một số lợi ích chung về các vấn đề toàn cầu như đại dịch và khí hậu.
Có điều gì về Mỹ bạn ngưỡng mộ mà Trung Quốc không có?
Chắc là không. Thượng Hải và San Francisco có rất nhiều điểm chung, với nhiều nền văn hóa và hàng hóa. Là một quốc gia, Mỹ có lẽ đa văn hóa hơn Trung Quốc và người dân bị ít áp lực phải tuân thủ hơn.
Gabriel rất tích cực trong mạng lưới giới trẻ của Đảng Cộng hòa ở New York và nói cả chính quyền Biden lẫn truyền thông Mỹ đều không thúc đẩy trách nhiệm giải trình của Trung Quốc nhiều như họ nên làm.
Bạn xem Trung Quốc là đối thủ hay đối tác tiềm năng?
Tôi thấy chính quyền Cộng sản Trung Quốc là một mối đe dọa. Họ đang củng cố sức mạnh quân đội và xây cất nhiều tại các đảo ở Biển Đông, nơi họ tuyên bố có thể "triển khai tài sản quân sự, gồm máy bay chiến đấu và bệ phóng tên lửa di động đến quần đảo Trường Sa bất cứ lúc nào". Chính phủ Trung Quốc cũng đang có chính sách bành trướng hơn với Đài Loan và các nước láng giềng. Hành vi đó không thể chấp nhận được.
Bạn nghĩ hai nước có thể hợp tác với nhau về điều gì?
Tôi tin rằng Mỹ và Trung Quốc nên cố gắng hơn trong việc tạo ra chiến lược rút khỏi Trung Quốc của các công ty Mỹ. Thật đáng xấu hổ khi các công ty Mỹ dùng người Trung Quốc như một phương tiện để sản xuất hàng hóa. Chúng ta cần đảm bảo việc đưa công ăn việc làm về cho người lao động Mỹ kịp thời để phục hồi kinh tế.
Có điều gì về Trung Quốc bạn ngưỡng mộ mà Mỹ không có?
Điều tôi ngưỡng mộ ở Trung Quốc là việc họ không phải nhận gánh hậu quả những hành động của mình. Thật đáng kinh ngạc, chính quyền Biden bao che cho tội ác diệt chủng người Duy Ngô Nhĩ và sự cố chấp của Trung Quốc. Đa số truyền thông Mỹ cũng vậy. Trung Quốc liên tục vi phạm nhân quyền với các hoạt động cưỡng bức lao động, ngược đãi dân chúng nói chung, xâm phạm quyền riêng tư với hệ thống tín dụng xã hội của họ và nói dối về Covid.
Martin mang quốc tịch Trung Quốc, đã sống ở Mỹ 9 năm và làm kỹ sư dữ liệu tại Rhode Island.
Bạn xem Mỹ là đối thủ hay đối tác tiềm năng?
Tôi nghĩ Mỹ là đối tác tiềm năng hơn là đối thủ của Trung Quốc. Tôi không thể trả lời thay cho tất cả người dân Trung Quốc, nhưng cá nhân tôi tin rằng Trung Quốc đã học được rất nhiều điều từ Mỹ. Quan điểm hiện giờ của tôi dựa trên tiền đề rằng Mỹ không thù hằn gì Trung Quốc. Nếu bạn hỏi tôi về điều này trong thời Trump, tôi có thể đã đưa ra một câu trả lời khác.
Bạn nghĩ hai nước có thể hợp tác với nhau về điều gì?
Mỹ và Trung Quốc có thể cùng nhau giải quyết các cuộc khủng hoảng về tồn tại của nhân loại, chẳng hạn như biến đổi khí hậu. Nếu hai quốc gia lớn nhất về tiêu thụ năng lượng có thể hợp tác với nhau, thì điều đó sẽ rất quan trọng đối với tương lai chúng ta. Ở những khía cạnh khác mà hai nước có những bất đồng đáng kể, tôi cũng hy vọng có thể thấy sự hợp tác, nhưng tôi không nghĩ đó là điều thực tế.
Có điều gì về Mỹ bạn ngưỡng mộ mà Trung Quốc không có?
Sự đa dạng văn hóa. Tôi nghĩ rằng chủ nghĩa đa văn hóa là lợi thế lớn nhất của Mỹ. Đó là một nơi hội tụ nhiều nền văn hóa từ các nơi khác trên thế giới. Nếu so sánh, Trung Quốc đồng nhất hơn. Nhưng tôi lo ngại rằng thời đại Trump đã làm tổn hại nghiêm trọng đến sự cởi mở của nước Mỹ.
