Xung đột Ukraine: Nhiều hình ảnh sai lệch chia sẻ trên mạng xã hội
Nguồn hình ảnh, Getty Images
- Tác giả, Alistair Coleman & Shayan Sardarizadeh
- Vai trò, BBC Monitoring
Nga xâm lược Ukraine đang khiến xuất hiện các video và hình ảnh sai lệch trên mạng xã hội, gây hiểu lầm đó là hình ảnh cuộc chiến này.
Một số hình ảnh đó được BBC kiểm tra, gồm cảnh quay từ các cuộc xung đột trước đây ở Ukraine hoặc các nơi khác trên thế giới, và hình ảnh từ các cuộc tập trận.
Các nền tảng truyền thông như Twitter, xác thực bởi những nhân viên kiểm tra thực tế và các nhà nghiên cứu, dường như đang chủ động đối phó với nội dung sai lệch, loại bỏ một số video được cho là gây hiểu lầm.
Nguồn hình ảnh, Twitter
Máy bay phản lực ma
Ngay lúc khai chiến, một số video tự cho là lực lượng không quân Nga bay trên lãnh thổ Ukraine đã được phổ biến và lan truyền trên mạng xã hội.
Một đoạn clip, sau đó đã bị xóa, cho thấy một máy bay chiến đấu bay qua một đô thị. Chú thích của video này ngụ ý nó được quay trong lúc cuộc xung đột Ukraine xảy ra.
Tuy nhiên, kiểm tra kỹ hơn chỉ ra rằng chiếc máy bay này là F-16 Fighting Falcon do Mỹ chế tạo, chưa từng sử dụng ở Nga hoặc Ukraine.
Đoạn clip thứ hai cho thấy đội hình máy bay chiến đấu và máy bay ném bom bay qua khu vực đô thị trong tiếng ồn của còi báo động.
Xác minh do BBC thực hiện cho thấy đoạn phim là sự chuẩn bị cho một cuộc duyệt binh hồi 2020. Tiếng còi đã được lồng vào âm thanh gốc.
Nguồn hình ảnh, Twitter
Một video clip khác nói lính dù Nga đổ bộ gần Kharkiv của Ukraine.
Nó đã được xem hàng trăm nghìn lượt trên Twitter, nhưng đã đăng tải lần đầu vào năm 2016 trên mạng Internet tiếng Nga.
Đoạn clip thứ tư chia sẻ rộng rãi trên Twitter và YouTube được cho là một máy bay phản lực của Nga bị bắn rơi trên bầu trời Ukraine.
Tuy nhiên, trước đó các phóng viên BBC đã xem đoạn phim này. Đó là máy bay của chính phủ Libya bị phiến quân bắn rơi ở Benghazi vào năm 2011.
Giọng nói trong video đó có thể nhận ra là ăn mừng bằng tiếng Ả Rập.
Một số hoàn toàn không thấy hình ảnh chiến đấu.
Nguồn hình ảnh, Twitter
Đoạn phim về vụ nổ sau mấy khu chung cư được cho là từ thành phố Mariupol ở đông nam Ukraine.
Trong số những người chia sẻ clip có danh khoản Twitter của cựu đại sứ Ukraine tại Mỹ, Volodymyr Yelchenko.
Nhưng một phiên bản video này đã tải lên TikTok vào 29/1, từ một tài khoản thường xuyên đăng tải hình ảnh các vụ nổ.
Hơn nữa, theo chú thích của video bằng tiếng Nga, nó là vụ sét đánh vào một trạm điện chứ không phải bất kỳ hành động quân sự nào.
Người dùng cũng đặt câu hỏi về màu tươi xanh của cây cối, với dữ liệu có sẵn cho thấy nhiệt độ trung bình trong tháng Hai ở Mariupol vào khoảng 00C.
Một số danh khoản chia sẻ hình ảnh được cho là hôm nay quân đội Nga cắm cờ trên tòa nhà thành phố ở Kharkiv, Ukraine.
Mặc dù có chú thích đúng - người Nga treo cờ trên tòa nhà đó ở Kharkiv - các công cụ tìm kiếm hình ảnh chỉ ra sự kiện này đã diễn ra từ 2014, thời kỳ bất ổn trước đó.
Cuối cùng, một danh khoản Twitter tiếng Trung chia sẻ đoạn video với chú thích "Putin Đại đế đã tấn công Ukraine" có thể dễ dàng nhận ra đó là vụ nổ tòa nhà ở Beirut từ tháng 8/2020, khiến hơn 200 người thiệt mạng.
Nguồn hình ảnh, Twitter
Sự thật hay hư cấu
Các diễn biến nhanh chóng thường chắc chắn xuất hiện các hình ảnh sai lệch trên mạng xã hội.
Nó rất dễ chia sẻ, thường là bởi những người tin những hình ảnh đó là sự thật.
Người dùng mạng xã hội có thể hạn chế lan truyền thông tin sai lệch bằng cách dành chút thời gian trước khi chia sẻ để xem xét, liệu những gì họ đang thấy có vẻ chính xác xuất phát từ một nguồn mà họ tin tưởng hay không.
Hầu hết các cơ quan truyền thông đều dành nhiều thời gian xác minh hình ảnh, cảnh quay trước khi dùng để đưa tin, việc kiểm tra nhiều nguồn đáng tin cậy trước khi chia sẻ giúp ngăn chặn những hình ảnh này lan rộng.
