Cuộc tranh cử mà Trump không được phép thua

"Họ đang đến Tennessee để tìm cách giành một ghế dân biểu."

Chủ tịch Đảng Cộng hòa bang Tennessee, ông Scott Golden, đã đưa ra lời cảnh báo này với các đảng viên trung thành tại Bữa tối Ngày Lincoln của Hạt Cumberland được tổ chức tại thị trấn Crab Orchard nhỏ bé vào tuần trước.

Trong bữa tối với các món gà tây, giăm bông và khoai tây nghiền, sau bài phát biểu của một diễn giả đóng vai Abraham Lincoln, ông Golden lưu ý rằng cuộc bầu cử đặc biệt vào ngày 2/12 để lấp đầy chiếc ghế trống còn lại ở Quốc hội đã đẩy bang của ông trở thành tâm điểm của vũ đài chính trị Mỹ – bởi vì các nguồn lực của Đảng Dân chủ đang dồn vào khu vực.

Hồi đầu tháng, Chủ tịch Đảng Dân chủ đã tổ chức một cuộc mít tinh tại khu vực này. Và vào ngày 18/11, cựu Phó Tổng thống Kamala Harris đã đến thăm các nhân viên vận động tranh cử tại một sự kiện của chiến dịch.

"Tại sao tôi lại ở Tennessee?" bà hỏi đám đông. "Bởi vì tôi biết quyền lực nằm ở miền Nam."

Lẽ ra, khu vực bầu cử đang được tranh chấp này phải là một thành trì vững chắc của phe bảo thủ. Trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái, ông Donald Trump đã thắng tại đây với tỷ lệ chênh lệch 22%.

Tuy nhiên, cả Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ đều đang hành động như thể cuộc đua đang bám đuổi sát nút, và các nhà dự báo chính trị đồng tình với nhận định này.

"Các nguồn tin đồng loạt nhất trí rằng phe Dân chủ ở Nashville đang khao khát cơ hội tạo ra một cú lật ngược tình thế bất ngờ, trong khi nhiều cử tri Cộng hòa thậm chí còn không biết có một cuộc bầu cử đang diễn ra," Matthew Klein viết trên trang phân tích chính trị Cook Political Report.

Cuộc bầu cử diễn ra vào thời điểm xuất hiện những rạn nứt trong sự kiểm soát của ông Trump đối với Đảng Cộng hòa về một số vấn đề – đỉnh điểm là việc chính trị gia bảo thủ cứng rắn Marjorie Taylor Greene bất ngờ từ chức dân biểu liên bang vào đêm 21/11 (việc từ chức sẽ có hiệu lực từ ngày 5/1/2026).

"Bất kể con lắc chính trị nghiêng về phía nào, Cộng hòa hay Dân chủ, cuộc sống của người dân Mỹ bình thường cũng chẳng bao giờ tốt đẹp hơn," bà phát biểu.

Chỉ kết quả ở Tennessee thôi sẽ không làm thay đổi cán cân quyền lực tại Hạ viện vốn đang phân chia khá sít sao. Tuy nhiên, một thất bại của Đảng Cộng hòa có thể gây ra sự hỗn loạn trong hàng ngũ đảng vào thời điểm ông Trump đang dễ bị tổn thương và nhiều người bảo thủ đang lo lắng hướng về cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm sau.

Kết quả này cũng có thể hé lộ một sự thay đổi bức tranh chính trị ngay cả trong lòng lãnh địa của Trump và chỉ ra cách Đảng Cộng hòa đang dần học cách đối phó với một thế giới hậu Trump.

"Đảng Cộng hòa sẽ phải bắt đầu suy nghĩ về tương lai. Việc này sẽ rất khó khăn, nhưng đến một lúc nào đó, họ sẽ thấy điều đó phục vụ lợi ích bầu cử của chính mình," John Geer, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Vanderbilt ở Nashville, nhận định.

Cử tri Tennessee sẽ đi bỏ phiếu chưa đầy một tháng sau cuộc bầu cử địa phương đầu tháng này, khu vực ghi nhận một sự dịch chuyển đáng kể hướng tới các ứng cử viên Dân chủ, những người tập trung vào kinh tế.

Kể từ đó đến nay, Đảng Cộng hòa, gồm cả ông Trump, đã phải vội vã định hình lại thông điệp tranh cử của mình để tập trung vào vấn đề "khả năng chi trả" – cụm từ mà Đảng Dân chủ dùng để đề cập đến những lo ngại về giá cả tiêu dùng cao và chi phí sinh hoạt tăng.

Tổng thống đã cắt giảm thuế quan đối với các mặt hàng tạp hóa như cà phê, chuối, thịt bò và bơ. Ông Trump cũng đề xuất các khoản vay thế chấp có thời hạn 50 năm và hoàn thuế 2.000 đô la cho người Mỹ có thu nhập thấp và trung bình.

Tuy nhiên, quá trình này không hề suôn sẻ, và đã có những dấu hiệu cho thấy liên minh "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" – MAGA – của ông Trump đang dần rạn nứt.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn trên Fox News tuần trước, ông Trump đã tranh cãi với người dẫn chương trình Laura Ingraham về đề xuất thế chấp mới, vì một số người bảo thủ tin rằng đề xuất đó chỉ làm lợi cho các ngân hàng lớn.

Ingraham cũng lặp lại những lo ngại của phe bảo thủ về việc ông Trump ủng hộ thị thực H1-B cho lao động nước ngoài – một chính sách mà ông Trump bảo vệ là cần thiết, vì người Mỹ đôi khi thiếu "một số tài năng nhất định".

Tại Tennessee, cũng như trong các cuộc bầu cử gần đây ở Virginia và Pennsylvania, các vấn đề kinh tế thiết yếu đã chiếm sóng các cuộc thảo luận.

Ngay cả tại đây, đã có bằng chứng về sự bất mãn trong phe bảo thủ.

Một cuộc thăm dò toàn quốc gần đây do Đại học Vanderbilt thực hiện cho thấy hơn 60% người ủng hộ ông Trump "không đồng ý" với quan điểm cho rằng chi phí sinh hoạt đã giảm trong năm qua.

Tâm trạng chung của cả nước về lạm phát, chi phí sinh hoạt và kinh tế là "rất u ám", theo Giáo sư Geer, đồng quản lý cuộc thăm dò của Vanderbilt.

"Có một sự bất mãn thực sự, một phần là vì Trump đã biến giá cả thành một vấn đề trọng tâm. Ông ấy đã nói sẽ hạ giá xuống, nhưng ông ấy đã không làm được."

Tennessee vẫn là lãnh địa kiên định ủng hộ ông Trump. Năm ngoái, ông đã giành thắng lợi tại bang này với 64% số phiếu, và giành được hơn 60% trong hai cuộc bầu cử tổng thống trước đó.

Tuy nhiên, ngay cả tại đây, Đảng Cộng hòa dường như đang thăm dò cách để thích ứng với một môi trường chính trị đang thay đổi – một môi trường mà trong đó, kinh tế là một điểm yếu chính trị, chứ không còn là công cụ để tấn công phe Dân chủ, lúc bấy giờ đang nắm quyền, như trước.

Ứng cử viên Dân chủ, nhà lập pháp bang Aftyn Behn, hầu như chỉ tập trung vào vấn đề khả năng chi trả và các vấn đề về chất lượng cuộc sống tại địa phương. Tấm bảng hiệu trong sân nhà của bà ghi rõ: "Cho trẻ em ăn, sửa đường, cấp vốn cho bệnh viện."

Các quảng cáo trên ti vi của bà công kích đối thủ Cộng hòa Matt Van Epps vì mối liên hệ của ông với các chính trị gia Cộng hòa ở Washington, bao gồm cả Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson.

"Chiến dịch này là về việc xây dựng một liên minh của những người vỡ mộng, một liên minh của những kẻ tức giận. Nếu bạn thất vọng về sự hỗn loạn ở Washington, nếu bạn bực bội về chi phí sinh hoạt, thì tôi là ứng cử viên của bạn," bà Behn nói với BBC trong một sự kiện vận động ở Nashville tuần trước.

Ông Van Epps, về cả phong cách và nội dung tranh cử, là một ứng viên Cộng hòa hiện đại điển hình. Là một phi công Lục quân, ông đã có 9 chuyến làm nhiệm vụ tại Iraq và Afghanistan. Bảng hiệu vận động của ông in hình một chiếc trực thăng Chinook, loại máy bay ông đã lái trong các nhiệm vụ đặc biệt.

Van Epps đã chiến thắng trong một cuộc bầu cử sơ bộ có nhiều người tranh đua, nơi lòng trung thành với ông Trump là một tiêu chí quyết định – và sự ủng hộ vào phút chót của tổng thống đã giúp ông vượt lên.

Tuy nhiên, chiến dịch của Van Epps lại là một sự tương phản rõ rệt. Dù ông đã có một cuộc vận động qua điện thoại kéo dài 20 phút với ông Trump hai tuần trước, ứng cử viên này không nói nhiều về tổng thống trong các sự kiện tranh cử. Giống như Behn, và khác với các ứng viên Cộng hòa gần đây, quảng cáo của ông tập trung vào các vấn đề kinh tế, chứ không phải các vấn đề văn hóa.

Ban vận động của Van Epps đã không phản hồi yêu cầu phỏng vấn của BBC, nhưng các bình luận của ông trên truyền hình địa phương lại theo một chủ đề quen thuộc:

"Tôi nghĩ chúng ta đang đi đúng hướng một cách tuyệt vời, nhưng chúng ta vẫn còn nhiều việc phải làm," ông nói. "Chi phí sinh hoạt quá cao; lạm phát vẫn quá cao."

Chiến dịch tranh cử này càng làm nổi bật một thực tế mới: Mặc dù sức mạnh thu hút phiếu bầu của ông Trump là không thể phủ nhận, nhưng khả năng giúp các đồng minh Đảng Cộng hòa chiến thắng khi tên ông không có trên lá phiếu cùng họ lại rất đáng ngờ.

Đảng Cộng hòa đã bị đánh bại trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2018. Họ đã không đạt được kỳ vọng trong năm 2022. Họ thua nặng vào đầu tháng này. Và tên của ông Trump sẽ không bao giờ còn đứng đầu danh sách đề cử của Đảng Cộng hòa nữa, trừ phi có một sự thay đổi hiến pháp cực kỳ khó khăn để loại bỏ giới hạn nhiệm kỳ tổng thống.

Đối với Đảng Cộng hòa, viễn cảnh tương lai hậu Trump đang hiện rõ ngay từ bây giờ.

Một chiến thắng của Đảng Dân chủ tại Tennessee vào tháng tới sẽ là một cú sốc lớn. Điều này có thể buộc Đảng Cộng hòa phải đánh giá nghiêm túc hơn cái giá phải trả khi vẫn cố chấp bám lấy ông Trump trong khi ông không phải là ứng cử viên. Điều đó cũng có thể làm trầm trọng hơn những đường đứt gãy vốn đã bắt đầu xuất hiện trong nội bộ đảng.

Ngay cả khi không xảy ra cú lật đổ bất ngờ đó, những rạn nứt này cũng đã trở nên rõ ràng tại Washington DC, nơi các chính trị gia Cộng hòa như Marjorie Taylor Greene ngày càng chỉ trích một số chính sách của Tổng thống – về y tế, kinh tế và đối ngoại.

Bà Greene đã nỗ lực phất ngọn cờ yêu cầu phải bỏ phiếu về việc công bố hồ sơ Epstein, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ Nhà Trắng của ông Trump.

Trở lại buổi tiệc tối của Đảng Cộng hòa tại Crab Orchard, mặc dù cuộc bỏ phiếu về hồ sơ Epstein diễn ra cùng ngày, nhưng không ai đề cập đến trong các bài phát biểu công khai buổi tối.

Tuy nhiên, khi được hỏi, nhiều người tham dự thừa nhận rằng vấn đề Epstein là quan trọng đối với cử tri của họ – và bày tỏ hy vọng rằng cuộc bỏ phiếu sẽ cho phép đảng quay lại tập trung vào các vấn đề khác.

"Hồ sơ Epstein cần phải được xếp vào dĩ vãng," Chelsea Rose, đại diện cho chồng là Dân biểu John Rose, người đã ở lại Washington để bỏ phiếu vụ Epstein, nói. "Thành thật mà nói, chuyện này đã gây xao nhãng từ lâu rồi, và tôi mừng vì nó đã qua đi."

Về những chia rẽ nội bộ đang diễn ra ở Washington, một số thành viên Cộng hòa tỏ ra thận trọng hơn.

"Chúng tôi ủng hộ Donald Trump ở đây, và chúng tôi đánh giá cao những gì ông ấy đang làm," Van Hilleary, người từng đại diện cho Tennessee tại Hạ viện (1995-2003) và hiện đang tranh cử vào vị trí cũ, phát biểu.

Thách thức đối với Trump là những biện pháp ông đưa ra có thể gây ra một số xáo trộn và khó chịu trong ngắn hạn, ông Hilleary tiếp tục.

"Chúng ta đã để vấn đề kéo dài quá lâu đến nỗi những giải pháp đơn giản, đẹp đẽ đã nằm lại phía sau rồi," ông nói. "Tôi e rằng những gì đang chờ đợi chúng ta phía trước là những giải pháp không hề tinh tế, không hề dễ chịu, nhưng phải được thực hiện."

Tuy nhiên, thực tế là sự sụt giảm mức độ ủng hộ đối với Trump, hậu quả từ một số chính sách gây xáo trộn của ông – những "giải pháp không hề đẹp đẽ" của ông – cùng việc ông quá tập trung vào đối ngoại đã gây áp lực lên liên minh Cộng hòa, ngay cả ở bang bảo thủ Tennessee.

Nông dân trồng đậu nành và chủ trang trại chăn nuôi gia súc của bang đã cảm nhận được tác động từ thuế quan và các tranh chấp thương mại. Việc hết hạn trợ cấp bảo hiểm y tế sắp tới sẽ ảnh hưởng nặng nề đến những người có thu nhập thấp ở Tennessee. Bang này cũng phải đối mặt với mức giá tiêu dùng cao dai dẳng, giống như phần còn lại của đất nước.

Tuy nhiên, điều đó không nhất thiết đồng nghĩa với việc sự ủng hộ dành cho Trump trong nhóm cử tri trung thành của ông tại Tennessee suy giảm

"Chúng ta có quan niệm rằng tất cả những người ủng hộ Trump đều là những người cuồng tín. Không phải vậy. Nếu ông ấy sai, thì ông ấy sai. Nhưng đồng thời, tôi sẽ nói rằng, mình vẫn sẽ là người ủng hộ nhiệt thành nhất cho ông ấy," Julia Timson, một giáo viên tại bữa tiệc ở Crab Orchard, chia sẻ ý kiến.

Shane Wattenbarger, một nhà thầu xây dựng và là bạn lâu năm của Timson, đồng tình:

"Tôi nghĩ ông ấy đơn giản là một người kiêu ngạo đáng ghét," ông nói về Trump. "Nhưng đó là điều đất nước này cần."

Bí quyết thành công bầu cử của ông Trump là khả năng thu hút những cử tri mới, những người vỡ mộng, đồng thời giữ chân được những đảng viên Cộng hòa lâu năm – kể cả những người nghĩ rằng ông kiêu ngạo, thô lỗ hoặc sai lầm vào những thời điểm nhất định.

Tại Tennessee, bí kíp này có thể vẫn đủ để đưa ứng cử viên Cộng hòa cán đích. Đảng Dân chủ từng nuôi hy vọng lớn về những bất ngờ trong các cuộc bầu cử đặc biệt tại khu vực bảo thủ nhưng cuối cùng lại thất bại. Tuy nhiên, ngay cả ở đây, cục diện chính trị có thể đang thay đổi.

"Một trong những điểm chung xuyên suốt các cuộc bầu cử trong thập kỷ qua là người dân luôn muốn thay đổi. Vì vậy, nếu bạn muốn thay đổi ngay bây giờ, bạn sẽ bỏ phiếu cho một người như Aftyn Behn," Giáo sư Geer bình luận.