Đối thủ cà phê robusta của Việt Nam đẩy mạnh chất lượng

Nông dân trồng cà phê robusta Brazil đầu tư vào chất lượng trong bối cảnh biến đổi khí hậu phức tạp, theo bài viết của Reuters.

Tại một quán cà phê sang trọng ở Sao Paulo, người pha chế đang chuẩn bị một ly espresso đặc biệt: béo ngậy hơn, mang hương thơm của hạt cacao, nhưng thiếu đi vị chua đặc trưng vốn được yêu thích ở hạt arabica cao cấp.

Lý do là ly espresso này được làm từ 100% hạt robusta - chủng loại từ lâu bị coi là đồ giá rẻ, chỉ thích hợp cho cà phê hòa tan.

"Đây là loại cà phê tạo nên lớp kem tuyệt vời... và có nhiều hương vị sô cô la hơn," Marco Kerkmeester, người đồng sáng lập chuỗi cà phê Santo Grao, cho hay, đồng thời nhắc đến sức hấp dẫn của một loại cà phê được dán nhãn "0% arabica" một cách tinh nghịch.

Thay đổi trên nông trại

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang đe dọa hạt cà phê arabica truyền thống được sử dụng trong các loại cà phê cao cấp, nông dân trồng cà phê robusta ở Brazil đang đầu tư vào các kỹ thuật thu hoạch và sấy khô để tạo ra loại cà phê robusta hảo hạng, đáp ứng nhu cầu của những người tiêu dùng khó tính nhất.

Brazil là quốc gia sản xuất cà phê robusta lớn thứ hai thế giới sau Việt Nam và là quốc gia trồng cà phê arabica hàng đầu toàn cầu.

Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 3/4 diện tích đất tốt nhất của Brazil để trồng cà phê arabica có thể trở nên không phù hợp vào năm 2050 do nhiệt độ tăng cao và hạn hán.

Với giá cà phê và mức tiêu thụ toàn cầu đạt mức cao kỷ lục vào năm nay trong bối cảnh căng thẳng thương mại và thời tiết khắc nghiệt, hạt cà phê robusta cao cấp cũng là một cách để các nhà rang xay giảm chi phí pha trộn espresso với cà phê arabica đắt tiền hơn.

"Cha tôi đến từ một vùng núi, nơi họ sản xuất cà phê arabica chất lượng cao," Lucas Venturim, một nông dân trồng cà phê cách đó khoảng 805km ở bang Espirito Santo, người đã dùng hạt cà phê để pha cà phê espresso được phục vụ tại một góc phố Oscar Freire, cho hay.

"Ông ấy chưa bao giờ chấp nhận rằng cà phê robusta dở tệ chỉ vì nó là robusta."

Cũng theo tinh thần đó, Hiệp hội Cà phê Đặc sản (SCA), tổ chức đặt ra các tiêu chuẩn cà phê đặc sản toàn cầu, năm nay đã điều chỉnh quy trình đánh giá của mình để thu hút những người muốn phân loại cả hạt arabica và robusta.

Giờ đây, bất kỳ ai được đào tạo để đánh giá cà phê hảo hạng đều có thể mô tả chính xác và khen thưởng những tách cà phê xứng đáng, bất kể giống hay loại hạt.

"Chúng tôi đã thấy trước được điều này," Kim Ionescu, giám đốc phát triển chiến lược của SCA, bình luận, lấy ví dụ từ nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng đối với robusta cao cấp ở Đông Nam Á.

"Dường như loại hạt không phải là yếu tố chúng ta nên dùng để định nghĩa cà phê đặc sản hay không đặc sản."

Vào năm 2026, SCA sẽ bắt đầu sửa đổi từ điển mô tả hương vị mà các chuyên gia đánh giá cà phê sử dụng để bao gồm các đặc điểm liên quan đến cà phê robusta hảo hạng, chẳng hạn như hương thơm nồng nàn.

Các thương hiệu như Nguyen Coffee Supply, nơi cung cấp cà phê robusta chất lượng cao từ Việt Nam, đã xâm nhập thị trường Mỹ, trong khi các quán cà phê từ London đến Berlin đang giới thiệu những yếu tố tinh tế hơn của cà phê robusta.

Tắt lửa, dùng máy sấy

Cơ hội này đã khởi xướng một cuộc chuyển đổi ở Espírito Santo - nơi sản xuất phần lớn cà phê robusta chất lượng cao của Brazil - hiện không chỉ ưu tiên sản lượng mà còn đặt mục tiêu vào chất lượng đỉnh cao.

Theo một bài thuyết trình của ban thư ký nông nghiệp bang, địa phương này đặt mục tiêu sản xuất 1,5 triệu bao cà phê robusta đặc sản loại 60 kg hàng năm vào năm 2032, tăng mạnh so với con số 10.000 bao hiện tại.

Con số này tương đương khoảng 10% sản lượng hiện tại của bang, đòi hỏi phải áp dụng rộng rãi các quy trình xử lý sau thu hoạch tốt nhất - vốn đang phổ biến trong giới nhà sản xuất arabica, theo Jose Roberto Gonçalves, giám đốc nông nghiệp của hợp tác xã robusta hàng đầu Brazil - Cooabriel.

Trong những năm gần đây, Cooabriel đã tham gia các triển lãm thương mại cà phê đặc sản trên toàn thế giới.

Trong khi một số người trồng cà phê trước đây dùng lửa để sấy khô hạt cà phê robusta gián tiếp, nhưng khói và nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hương vị, Cooabriel đang hướng dẫn nông dân những lợi thế của việc sử dụng máy sấy hiện đại và quy trình phân loại cẩn thận, theo ông Goncalves.

Các chuyên gia tại cơ quan nghiên cứu nhà nước Incaper và trường đại học liên bang IFES cho hay họ đã chứng kiến ​​sự gia tăng số lượng nông dân trồng cà phê robusta muốn chứng nhận số lượng hạt cà phê của họ là loại đặc sản có giá cao hơn.

"Nếu trước đây cà phê robusta bị coi là chất lượng thấp hơn, thì nhận thức đó đang thay đổi," Douglas Gonzaga de Sousa, điều phối viên của Trung tâm Cà phê Đặc sản Espirito Santo, bình luận.

Việc ngày càng được công nhận là loại cà phê robusta chất lượng hàng đầu ở Brazil, cùng với năng suất cao so với arabica trong lịch sử, đã thu hút nhiều nông dân trồng arabica thử sức với robusta - mang lại sự hiểu biết của họ cho giống cà phê này.

Thứ trưởng Phát triển Nông thôn của Espirito Santo, Michel Tesch, cho biết xu hướng chủ yếu là một chiều.

"Chúng tôi không có người nào bỏ cây robusta để trồng cây arabica," ông nói.

Cooabriel đang mở rộng vườn ươm robusta tại Espirito Santo để sản xuất khoảng 10 triệu cây giống mỗi năm, từ mức 2 triệu cây hiện tại.

Giá cả tăng vọt

Marcio Ferreira, người đứng đầu tập đoàn xuất khẩu cà phê quốc gia Cecafe, cho biết chất lượng cà phê robusta Brazil ngày càng tăng đã dẫn đến nhu cầu mạnh mẽ hơn và giá cả cao hơn.

Theo dữ liệu của Cecafe, tính đến tháng 10, giá trung bình mỗi bao cà phê robusta đặc sản của Brazil đã vượt 295 đô la Mỹ cho mỗi bao 60kg, cao hơn gấp đôi so với giá trung bình năm 2021.

Giá cà phê robusta kỳ hạn đã tăng hơn 80% kể từ năm 2021, lên khoảng 4.370 đô la Mỹ/tấn, trong khi giá cà phê arabica kỳ hạn tăng hơn 60% lên 3,7254 đô la Mỹ/pound (0,45kg).

"Việc cải thiện chất lượng giúp tăng tỉ lệ robusta trong các hỗn hợp cà phê trên toàn thế giới," ông Ferreira nói, đồng thời cho biết thêm rằng các nhà rang xay đang công khai hơn về chất lượng robusta trong các hỗn hợp cà phê espresso của họ khi họ giảm tỉ lệ arabica.

Đồng thời, robusta đặc sản không cố gắng cạnh tranh trực tiếp với arabica, theo Jordan Hooper, giám đốc kinh doanh cà phê xanh tại Sucafina.

"Cách tiếp cận ban đầu đối với robusta đặc sản là cố gắng cạnh tranh với arabica đặc sản," ông nói. "Giờ thì: robusta tự thân nó đã có thể hấp dẫn rồi."

Natalia Ramos Braga, barista pha chế tách cà phê hoàn toàn từ robusta tại quán cà phê Santo Grao ở Sao Paulo, cho hay Brazil là một mảnh đất màu mỡ tự nhiên cho những sở thích này phát triển.

"Mọi người, đặc biệt là ở Brazil, có xu hướng thích cà phê có vị đậm đà hơn và hậu vị đắng hơn," cô nhận xét. "Nếu ai đó thích vị đắng hơn và đậm đà hơn, thật tuyệt, chúng tôi có một loại cà phê dành cho họ: robusta."