'Nỗi buồn chiến tranh' và bi kịch của thế hệ trẻ Ukraine

Pavlo Broshkov đã có nhiều kỳ vọng khi gia nhập quân đội Ukraine vào tháng Ba với tư cách một tân binh trẻ, lòng đầy háo hức được bảo vệ đất nước và nhận khoản thưởng lớn để mua nhà cho vợ và con gái nhỏ.

Ba tháng sau, chàng trai 20 tuổi nằm bất động trên chiến trường, thân xác kiệt quệ, ước mơ vỡ tan.

"Tôi hiểu rằng đó là khoảnh khắc mình sẽ bị xé thành từng mảnh," anh nói với Reuters.

"Tôi không sợ chết. Tôi chỉ sợ không được gặp lại vợ con."

Broshkov - từng làm nhân viên bán hàng trước khi nhập ngũ - nằm trong số hàng trăm người từ 18 đến 24 tuổi đã tình nguyện ra chiến tuyến trong năm nay. Họ bị thu hút bởi mức lương và phúc lợi hấp dẫn trong chiến dịch tuyển mộ thanh niên nhằm thổi luồng sinh khí mới vào lực lượng vũ trang già nua và kiệt quệ một triệu quân của Ukraine.

Ukraine đang dần để mất đất đai vào tay Nga trong các trận đánh dữ dội và hao tổn quân số ở phía đông. Chỉ huy và binh sĩ đều than phiền tình trạng thiếu quân là nguyên nhân chính dẫn đến thất bại. Những áp lực này đè nặng lên Kyiv khi nước này đàm phán với Mỹ về một đề xuất hòa bình.

Reuters đã theo dõi hành trình của Broshkov và 10 người đồng đội - những tân binh được huấn luyện cấp tốc tại một doanh trại quân sự vào mùa xuân trước khi ra tiền tuyến.

Không ai trong số 11 người còn đang chiến đấu.

Bốn người đã bị thương, ba người mất tích, hai người đào ngũ, một người ngã bệnh và một tân binh khác đã tự sát, theo lời kể của binh sĩ, thân nhân và hồ sơ chính phủ.

Số phận của những người lính này là một góc nhìn về mức độ tàn khốc của cuộc chiến đầy thương vong với Nga, trong bối cảnh cả hai bên đều giữ kín con số thương vong.

Reuters không thể liên hệ được với các tân binh khác tham gia khóa huấn luyện mùa xuân và không thể xác định liệu 11 trường hợp này có phản ánh mức độ tổn thất lớn hơn trong cuộc chiến đã kéo dài gần bốn năm hay không.

Quân đội Ukraine và Lữ đoàn 28 – đơn vị của 11 tân binh nói trên - không phản hồi yêu cầu bình luận cho bài viết này.

Cận kề cái chết

Bản thân Broshkov đã trực tiếp đối mặt với tử thần.

Khi nằm bất động trên chiến trường thuộc vùng Donetsk vào tháng Sáu với hai chân bị thương, anh nhớ lại khoảnh khắc bản thân chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất khi một chiếc drone Nga mang chất nổ lơ lửng cách anh vài mét, chực chờ thả xuống.

Trước khi chiếc drone tấn công, một đồng đội đã kịp bắn hạ – và hành động đó chẳng khác nào đã giúp anh thoát khỏi cửa tử.

Người bạn thân nhất của Broshkov, Yevhen Yushchenko, có lẽ đã kém may mắn hơn.

Chàng trai 25 tuổi mất tích sau khi quay lại chiến trường vào giữa tháng Bảy. Chị gái anh, Alina, đang dò tin tức về số phận của em trai – tương tự với hàng ngàn người Ukraine khác có người thân mất tích trong chiến đấu.

"Nhiều người nói rằng em ấy đã chết. Họ bảo rằng em ấy chết rồi hoặc đang bị giam giữ," Alina nói.

Cô từng tham gia một cuộc mít-tinh tại quảng trường trung tâm Kyiv cuối tháng 10 nhằm kêu gọi sự chú ý cho những binh sĩ mất tích.

"Tôi sẽ không tin em tôi đã chết cho đến giây phút cuối cùng."

Yushchenko là một trong ba thành viên của nhóm được Bộ Nội vụ Ukraine liệt kê là mất tích trong chiến đấu, cùng với Borys Niku, 20 tuổi, và Illia Kozik, 22 tuổi.

"Đôi khi tôi nghĩ có lẽ sẽ tốt hơn nếu tôi ở lại đó với cậu ấy," Broshkov nói về Yushchenko.

"Cùng chiến đấu và cùng ngã xuống," anh lộ vẻ trầm ngâm trong căn hộ của mình ở thành phố cảng phía nam Odesa, nơi anh đang hồi phục bên gia đình.

Yuriy Bobryshev, nhập ngũ sau khi trốn thoát khỏi khu vực bị Nga chiếm đóng ở Volnovakha thuộc vùng Donetsk – nơi anh trai của mình thiệt mạng - cũng không còn chiến đấu nữa.

Chàng trai 18 tuổi nói qua điện thoại với Reuters từ một quốc gia giấu tên nơi anh đang sinh sống rằng anh có thể cân nhắc trở lại quân đội Ukraine, nhưng trong một lữ đoàn khác. Anh cho biết mình từng mâu thuẫn với các chỉ huy cũ, điều mà anh nói đã dẫn đến quyết định rời đơn vị.

"Tôi hối hận vì đã ký hợp đồng. Tôi nghĩ mình sẽ thử, kiếm chút tiền thưởng. Nhưng rồi mọi thứ phản tác dụng."

Mùi thuốc súng và tử thi

Chiến dịch tuyển mộ thanh niên, được triển khai vào tháng Hai, là một dấu hiệu cho thấy lực lượng vũ trang Ukraine đang chịu áp lực ngày càng lớn. Họ vốn bị Nga áp đảo về quân số lẫn hỏa lực trong cuộc chiến đã khiến hàng trăm ngàn người ở cả hai phía thiệt mạng và bị thương.

Tuổi trung bình của quân đội Ukraine là 47, theo một nhà ngoại giao cấp cao có hiểu biết về năng lực phòng thủ của nước này.

Chiến dịch tuyển mộ - với mức lương lên tới 2.900 USD mỗi tháng, khoản thưởng 24.000 USD và một khoản vay mua nhà không lãi suất - đánh dấu sự chuyển hướng so với chính sách huy động bắt buộc được áp dụng kể từ khi Nga mở cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022.

Lệnh tổng động viên bắt buộc ban đầu yêu cầu tất cả nam giới trên 27 tuổi phải nhập ngũ, khi giới chức muốn tránh đưa thế hệ trẻ - lực lượng quan trọng cho tương lai hậu chiến - ra chiến trường. Ngưỡng tuổi sau đó được hạ xuống 25 vào năm ngoái.

"Hiện tại, Lực lượng Phòng vệ Ukraine đang gặp vấn đề nghiêm trọng về nhân sự," Oleksiy Melnyk, Giám đốc phụ trách chính sách đối ngoại và an ninh quốc tế tại Trung tâm Razumkov của Ukraine, nhận định.

Sau khi ký hợp đồng, Broshkov nhanh chóng trở nên thân thiết với Yushchenko tại trại huấn luyện, cũng như với "Kuzma", một cựu nhân viên nhà hàng 23 tuổi, người chỉ muốn được nêu danh bằng mật danh theo thông lệ của quân đội Ukraine.

Những ngày mùa xuân trôi đi vùn vụt: huấn luyện cận chiến, mô phỏng drone, tập thể lực, chuẩn bị tâm lý, ngủ, rồi lặp lại. Các huấn luyện viên dày dạn kinh nghiệm dồn dập nhấn mạnh mệnh lệnh: gạt bỏ ham muốn cá nhân và gắn kết thành một lực lượng chiến đấu thống nhất.

Các tân binh trẻ dần bớt phàn nàn khi ngày ra trận đến gần. Họ học cách tuân lệnh tuyệt đối. "Bạn nhận lệnh, bạn thực hiện," Broshkov nói.

Mệnh lệnh đầu tiên ra trận đến vào một ngày giữa tháng Sáu với gió lớn và mưa xối xả.

Kuzma là một trong những tân binh đầu tiên được triển khai. Anh kể rằng mình đã sớm rơi vào tình thế nguy hiểm khi một drone Nga tấn công vị trí đóng quân.

Anh bị thương nặng ở vùng bụng. Khi cố gắng hét lên kêu cứu trong tình trạng lá phổi đầy khói, anh chỉ phát ra được vài tiếng thều thào, rồi được hai đồng đội kéo xuống một chiến hào. Kuzma cho biết anh vẫn bị ám ảnh bởi những cơn ác mộng về quãng thời gian ngắn ngủi trong trận chiến hôm đó.

"Đó chính là mùi," anh rùng mình. "Mùi thuốc súng và tử thi."

Chiến hữu, nỗi đau và những cơn ác mộng

Lần tiếp theo Broshkov và Kuzma gặp nhau là ở bệnh viện Odesa. Broshkov phải ngồi xe lăn, còn Kuzma có một đường khâu dài chạy dọc trước ngực.

"Hai thương binh trong nhóm tuổi từ 18 đến 24 ," Broshkov đùa.

Broshkov cũng giữ liên lạc với một số tân binh khác trong nhóm 11 người mà Reuters theo dõi, trong đó có Ivan Storozhuk, người cũng bị thương trong chiến đấu.

Hai tân binh này cho biết một binh sĩ trong nhóm đã tự sát, dựa trên lời kể của những người lính khác. Reuters đã xem một tài liệu - kèm hình ảnh thi thể - ghi nhận rằng có một người với cái tên giống vậy đã tự sát.

Cảnh sát vùng Donetsk không phản hồi yêu cầu bình luận của Reuters về vụ việc.

Quá trình hồi phục của Broshkov đan xen bởi các cơn đau hành hạ ở chân và những ác mộng. Anh nói rằng mình không hối tiếc nhiều.

"Tôi mới 20 tuổi. Tôi chưa thực sự trải đời, nhưng tôi đã ra trận. Nếu được đề nghị làm lại, tôi vẫn sẽ làm."

Anh vẫn bảo lưu quyết định ra chiến tuyến để ngăn chiến tranh tràn đến nhà và gia đình mình. "Tôi đã làm điều mà bất kỳ công dân Ukraine có trách nhiệm nào cũng nên làm," anh nói.

Kristina, vợ anh, 19 tuổi, nói rằng trải nghiệm chiến tranh đã khiến chồng cô thay đổi.

"Điều đó rất khó khăn với anh ấy. Hầu hết đồng đội của anh ấy đều đã biến mất," cô nói với Reuters.

"Giá như hợp đồng ấy chưa bao giờ tồn tại," cô nói thêm. "Biết bao chàng trai trẻ đã thiệt mạng - và họ mới chỉ là những đứa trẻ 18 tuổi. Tôi nghĩ họ vẫn cần được học và trưởng thành."