Ba Lan yêu cầu Nga trả lại tác phẩm nghệ thuật 'bị đánh cắp'
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chính phủ Ba Lan lại vừa lên tiếng yêu cầu Liên bang Nga hoàn trả tác phẩm nghệ thuật mà Warsaw bị “lấy đi phi pháp” sau Thế Chiến II.
Các tác phẩm Ba Lan đang đòi gồm bảy tác phẩm đang được giữ ở Bảo tàng Nghệ thuật Pushkin, bị “Liên Xô đánh cắp” trong Thế Chiến II, theo trang Moscow Times của Nga (15/09/2022).
Ngoài ra, các báo Ba Lan cho hay hàng nghìn hiện vật khác mà chế độ cộng sản Liên Xô lấy đi khỏi lãnh thổ Ba Lan cần phải được trả về.
Họ cũng nói các nỗ lực từ hàng chục năm qua không được Moscow hồi đáp và căng thẳng Ba Lan – Nga về Ukraine làm câu chuyện càng thêm nghiêm trọng.
Mới nhất, Bộ trưởng Văn hóa Ba Lan Piotr Gliński cho hay công hàm đã được gửi cho phía Nga, yêu cầu trả lại các bức tranh của những họa sĩ Ý Lorenzo di Credi, Spinello Aretino và Luca Giordano, hoạ sĩ Pháp Valentin de Boulogne.
Theo báo Nga, Bộ Văn hóa Nga nói họ chưa nhận được công hàm của Ba Lan nhưng cho biết các tác phẩm đó là “bồi thường chiến phí của phát-xít Đức trả cho Liên Xô vì những tàn phá Đức gây ra với Liên Xô”, nên không thuộc diện “hoàn trả”.
Tuy thế, Đại sứ Nga ở Ba Lan, ông Sergei Andreyev xác nhận Đại sứ quán nhận được công hàm ngoại giao của Ba Lan về việc này và sẽ chuyển sớm cho chính phủ Nga.
Quân Nga và Liên Xô "cướp liên tục"
Phía Ba Lan cho hay đây chỉ là một phần của nhiều tác phẩm nghệ thuật bị quân Bolshevik và sau là quân Liên Xô (quốc gia Liên Xô thành lập năm 1924) cướp đi từ lãnh thổ Cộng hòa Ba Lan qua nhiều năm.
“Ba Lan bị mất hàng trăm nghìn tác phẩm, hiện vật trong và sau Thế Chiến II, và mọi ngả đường đều dẫn về Liên bang Nga...,” ông Gliński nói.
Ông than phiền rằng việc Nga không cho tiếp tận các kho lưu trữ, thư khố khiến việc tìm tác phẩm nghệ thuật thuộc về Ba Lan là bất khả.
Hôm 19/08/2022, trang RP.pl ở Ba Lan đăng bài nhắc lại rằng ngay từ sau khi giành được chủ quyền, nền Cộng hòa III của Ba Lan (từ 1990 đến nay), đã liên tục yêu cầu Nga cho phép tìm lại hiện vật, với đơn đầu tiên gửi cho Liên bang Nga từ năm 2004. Sang các năm 2012, 2014, Ba Lan lại gửi công hàm yêu cầu Moscow hồi đáp nhưng đến nay vẫn chưa nhận được.
Bài báo trích nghị sĩ thuộc đảng cầm quyền PiS, ông Bartosz Kownacki cho rằng Liên bang Nga đã không thi hành các điều khoản nước Nga Xô-Viết thời Lenin ký với Cộng hòa II của Ba Lan năm 1921 (Hiệp ước Riga).
Trong cuộc tấn công Ba Lan năm 1919-20, quân Bolshevik đã cướp về ít nhất là 70 nghìn hiện vật gồm tiền xu cổ, cờ, tranh, thảm, tượng.
Toàn bộ kho tàng lưu trữ của Đại công quốc Lithuania – từng thuộc cộng hòa quý tộc Ba Lan-Lithuania, cũng bị Nga cướp về và không trả, theo ông Kownacki. Tệ hơn, nhiều hiện vật của người Do Thái Ba Lan bị giết trong các trại tập trung và lò hơi ngạt của phát-xít Đức lập ra trên lãnh thổ Ba Lan trong Thế Chiến II cũng bị Liên Xô lấy đem về nước, theo bài trên báo Ba Lan.
Một số sĩ quan Hồng quân Liên Xô đã tự đánh cắp tác phẩm nghệ thuật mang về, nhưng để lại dấu vết khi ký nhận “để bảo vệ an toàn cho tranh,tượng” khi quân Liên Xô tiến vào Ba Lan năm 1945.
Phía Ba Lan nay trưng bày mọi bằng chứng đó và yêu cầu Nga trả lại.
Trong số các bộ sưu tập lớn mà Liên Xô lấy về từ Ba Lan có bộ sưu tập Jacob Kabrun từ bảo tàng thành phố Gdansk, gồm 6860 tranh, đồ họa của những danh họa như Rembrandt, Dürer, Holbein.
Nguồn hình ảnh, Pushkin Museum
Thế nhưng Ba Lan không phải là nước bị Hồng quân Liên Xô cướp tác phẩm nghệ thuật nhiều nhất.
Sau Thế Chiến II, ước tính Hồng quân Liên Xô chở về nước 2,5 triệu tác phẩm nghệ thuật từ Đức sau các cuộc càn quyét bảo tàng, phòng tranh, thư khố, nhà thờ. Năm 1958, Liên Xô bày tỏ tình thân ái với các "đồng chí cộng sản Đông Đức" bằng hành động trả về một số không đáng kể các tác phẩm đó.
Năm 2013 Tổng thống Nga Vladimir Putin mời Thủ tướng Đức khi đó tới thăm một triển lãm nghệ thuật nhưng các báo Đức phát hiện ra tại phòng trưng bày có nhiều tác phẩm của Đức bị Liên Xô cướp về.
Cuộc xâm lăng của Nga tại Ukraine đang lại câu chuyện cướp bóc các bảo tàng, bộ sưu tập trở lại với công chúng châu Âu.
Theo trang ArtNews hồi tháng 5/2022, quân Nga đã lấy khỏi thành phố Mariupol của Ukraine sau khi tiến chiếm, chừng 2000 tác phẩm nghệ thuật.
