Robin Lustig BBC News, Phnom Penh

	Đất đai đang bị các đại công ty chia nhau trong khi người dân không có mấy ảnh hưởng

Nhưng khi chính phủ có những điều kiện khuyến khích hoặc cấp tài chính thuê mua dài hạn cho các công ty phát triển thực hiện các dự án trên đất của quốc doanh, chính phủ không quan tâm nhiều tới nguyện vọng của những người đang sống trên những mảnh đát đó.

Quả là không thật dân chủ, đặc biệt là khi các công ty có vẻ có liên quan gần gũi với các thành viên của chính phủ hoặc quân đội hay lực lượng vũ trang.

Khi bạn nói chuyện với người Campuchia về dân chủ, họ sẽ nói với bạn hai điều.

Điều thứ nhất là đất đai đang bị lấy trộm từ người dân, 85% dân Campuchia sống tại các khu vực nông thôn và 75% trong số đó là nông dân nghèo.

Điều thứ hai họ nói đến là tham nhũng đang lan tràn khắp nơi trong xã hội.

Hối lộ

Có hai ví dụ về điều này. Có người nói với toi rằng nếu tôi để ý từng góc phố của thủ đô Phnom Penh, tôi sẽ có thể nhìn thấy ngay các anh cảnh sát đang đòi tiền cánh tài xế.

Tôi không tin lắm, nên đã làm phép thử. Khi chúng tôi tới gần ngã tư, người Campuchia đi cùng với tôi đột nhiên chỉ sang bên đường.

Tôi đã nghe thấy từ này rồi, nhưng tôi chưa bao giờ thực sự hiểu nó có nghĩa là gì.   Ja Sao Li, dân làng khi được hỏi vê từ ''dân chủ''

“Nhìn kìa, đó chính là điều tôi đã nói với anh,” anh ta nói.

Tôi nhìn sang và thấy một nhóm cảnh sát đang tham gia vào một cuộc đối thoại rất sốt sắng với một lái xe trông rõ ràng là không vui vẻ gì.

Chúng tôi dừng lại bên đường, chờ xem điều gì sẽ xảy ra. Vài phút sau, anh tài xế lái xe đi, và khi vừa khuất cánh cảnh sát, chúng tôi chặn anh ta lại và hỏi:

“Chuyện gì thế?” Câu chuyện của anh ta đúng như mọi người có thể đoán.

Anh dừng lại hơi cao trước đèn giao thông - mấy người cảnh sát nói đáng lẽ anh phải chờ đèn xanh.

Người ta đòi anh trả 5.000 riels, anh mặc cả xuống còn 3.000 riels và thanh toán tại chỗ.

Họ có đưa cho anh hóa đơn không? Anh cười.

Tất nhiên là không rồi.

Ví dụ thứ hai. Tôi đang nói chuyện với một luật sư nhân quyền về vấn đề tham nhũng trong bộ máy tư pháp.

Tôi hỏi theo anh khoảng bao nhiều phần trăm các thẩm phán nhận hối lộ. “100%,” anh nói.

Một lần nữa, tôi cũng không tin. Ngày hôm sau, tôi tới thăm một tòa án quận và hỏi một luật sư khác. Anh ta nói khá nghiêm trọng, không, không phải là 100%, mà chỉ khoảng 95%.

Thế đối với trường hợp trên đường mà chúng tôi chứng kiến thì sao – đó là một hợp đồng dân sự bị một ai đó cố tình làm vô hiệu hóa - liệu quan tòa có muốn nhận hối lộ khi xử vụ này không?

Có chứ, anh ta nói, có lẽ tiền cho vụ này khoảng từ 200 đến 500 đô la, tùy vào quy mô của hợp đồng.

Tham nhũng

Đã 12 năm kể từ khi Liên hiệp quốc tô chức bầu cử tại Campuchia để giúp bắt đầu một chương dân chủ mới sau những nỗi kinh sợ thời Khmer đỏ và cuộc nội chiến tiếp sau đó.

Cuộc bầu cử đã diễn ra, nhưng dân chủ có được duy trì hay không?

Nếu tham nhũng lan tràn, và đất đai bị tước khỏi những người nghèo khổ bởi những công ty trường lực và có ô dù, thì liệu cuộc bầu cử có đủ để chúng ta nói rằng: đất nước này giờ là một nền dân chủ?

Tháng 11 năm ngoái, một quả lựu đận được ném vào đám nông dân biểu tình phải đối việc họ bị mất đất.

Tôi hỏi Ja Sao Li, một trong những người phụ nữ bị thương trong vụ đó, rằng từ “dân chủ” có nghĩa như thế nào với chị.

Chị băn khoăn giây lát rồi nói: “Tôi đã nghe thấy từ này rồi, nhưng tôi chưa bao giờ thực sự hiểu nó có nghĩa là gì.”

Đây là bài thứ hai trong loạt bài về dân chủ ‘Ai làm chủ thế giới của bạn?’ của BBC với tường thuật của Robin Lustig từ Campuchia.